Узбекистон республикаси урта махсус ва олий таълим вазирлиги

112-rasm. Kompozitsiyasi badiiy tugallanmagan me'moriy ob'ektlarga misollar: 
a - qurilmagan zamonaviy bino maketi; b - Turkmanistonning Mari shahridagi turar-joy binosi. 
b 
113-rasm. Kompozitsiyasi badiiy 
tugallanmagan me'moriy binolarga 
misollar: 
a-O'zbekiston milliy banki binosi;
b-Nukusdagi 600 o'quvchiga 
mo'ljallangan politehnika kolleji.
b 
a 

---

211 
Tadqiqotlarimiz natijalari shuni ko‘rsatdiki, me’moriy kompozitsiyaning shu 
choqqacha bizga ma’lum bo‘lgan badiiy vositalari qatoriga yana bir yangi 
kompozitsiyaviy tartib – badiiy tugallik qonuniyatini kiritishimiz va ushbu 
qonunning keng badiiy-me’moriy imkoniyatlarini ochib berib, uni 
arxitekturashunoslik faniga joriy etishimiz zarur. Buning uchun esa arxitekturada 
badiiy tugallik qonuniyatining shakllanish jarayoni va takomillanish bosqichlarini 
tadqiq etishimiz, bu masalani an’anaviy xalq me’morchiligi, sobiq Ittifoq davri va 
O‘zbekiston mustaqilligi yillari arxitekturasi misollarida ko‘rib chiqishimiz talab 
etiladi. Badiiy tugallik konsepsiyasini tabiat va landshaft elementlarida, fuqaro va 
turarjoy me’morchiligida hamda xorijiy davlatlar arxitekturasi tajribalarida alohida 
tadqiq etmoq, natijalarni esa bir-biriga qiyoslamoq va xulosalar chiqarmog‘imiz 
zarur.
Umuman olganda O‘zbekiston zamonaviy arxitekturasida badiiy tugallik 
kompozitsiyasining ilg‘or an’analarini, istiqboldagi taraqqiyotini, arxitekturaviy 
tasnif-tizimini, bu konsepsiyaning me’moriy badiiy mohiyatini ochib bermoq 
zarur. Badiiy tugallik kompozitsiyasini nafaqat bino va inshootlarning tashqi 
me’moriy yechimlarida, balki ularning ichki ko‘rinishlari – interyerlarida ham 
tadqiq etish, bu kompozitsiyaning eng samarali yechimlarini izlab topish va 
aniqlash, ularni me’moriy loyihalash va arxitekturaviy o‘quv jarayoni va 
arxitektura nazariyasiga joriy etish bo‘yicha ilmiy taklif va ko‘rsatmalar ishlab 
chiqilishi maqsadga muvofiqdir. Ana shundagina badiiy tugallik qonuniyati 
me’moriy loyihalash va ta’lim jarayoniga, me’morchilik fani va nazariyasiga 
kiritilgan yangilik bo‘lib xizmat qilishi, kelajak me’morchiligi taraqqiyotiga ijobiy 
ta’sir etuvchi kuchli badiiy kompozitsiyaviy vositalardan biriga aylanishi mumkin.