В. А. Мирбобоев


Download 1.63 Mb.
bet71/121
Sana09.01.2023
Hajmi1.63 Mb.
#1085279
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   121
Bog'liq
Materialshunoslik (I.Nosirov) (1)

80- раем. Азотлаш температурасинпнг юза . __
катлам калпнлигининг температурага богликлиги (о:





1—ЗЗХ’МЮА п?лат; 2 — легирланган конструкцион (0,2-0,4%С|.

вирлаш утказилади. Азотлаш жараёни одатда 520—530°С да олиб борилади (80-6 раем). Баъзи вацтда жараённи тезлаш- тириш максадида азотлаш икки погонада, яъни аввал 500— 520°С да, сунгра 540—600°С да олиб борилади. Бундай усул ^аттикликни камайтирмайди, керакли цатламни олиш анча тезлашади. Азотлангандан кейин пулатлар аммиак мухитида печь билан биргаликда совитилади.

  1. ПУЛАТ ЮЗАСИНИ АЗОТ ВА УГЛЕРОДГА БОЙИТИШ

Пулат юзасини бир вактда азот ва углеродга бойитишдан ма1\сад жараён самарадорлигини .\амда цатлам юзалари цат- тицлигини ва емирилишга чидамлилигини оширишдан иборат.
Юзани углерод ва азот билан бойитишнинг иккита усули мавжуд. Иккала усул бир-биридан жараён олиб бориладиган му^ит билан фарц к,илади. Биринчи усул нитроцементациялаш, иккинчиси эса цианлашдир.
Нитроцементацияни баъзан газ ёрдамида цементациялаш деб хам аталади. Нитроцементациялашда юза углерод билан биргаликда азотга ^ам бойитилади. Лекин бойитилган юзада углероднинг ми^дори доимо куп б^лишини назарда тутиб, нит­роцементация газ мухитида цементациялаш деб аталади.
Энг му^ими нитроцементация температураси цементация тем- пературасидан 100°С ча кам (800—850°С) булиб, углероднинг диффузияланиш тезлиги азот мухитида катта булади. Шунинг учун нитроцементация жараёнида бир томондан юза хусусият- лари яхшиланса, иккинчи томондан жараённинг тезлашиши ^и- собига унумдорлик ортади.
Нитроцементациядан кейин тоблашни тугридан-тугри шу температурадан ёки бироз хавода ушлаб туриб (температура 800—820°С гача камайгунча) сунгра тез совитилади. Машина воситалари мураккаб шаклга эга булиб, унга цуйиладиган талаблар катта булса, алохида тоблашни ^ам цуллаш мумкин. Лекин ^андай тоблашни цуллашдан цатъи назар, паст темпе­ратурали бушатиш утказилади (160—180°С). Шунинг учун структура майда мартенсит кристаллари ва нисбатан текис тардалган 25—30% карбид фаза ^амда ^олди^ аустенитдан иборат булади.
Турли пулатларнинг юза к;атламларидаги углерод ва азот- нинг умумий ми^дори 1,0—1,65% гача булиши мумкин. Бу ми^- дорларнинг энг яхши нисбатларида нитроцементациядан кейин к;аттиклик (HRC) 58-64 (ёки HV=570—690) га тенг булиши мумкин.
Нитроцементациянинг яна бир му^им хусусияти шундаки, жараён давомида машина воситалари нисбатан камро^ дефор- мацияланади, яъни махсулот геометрик шакли ^ийшайишининг олди олинадп. Экология, техника хавфеизлиги, санитария ва

гигиена жи.хатидан хам суюк мухитли карбюризатор ^уллашга Караганда бирмунча усгуилиги бор.
Цианлаш суюц му^итда утка- Зилади. Суюк мухит—циан (циан бирикмалари) тузлари эршгма- лари (KCNO, NaCN) дай йборат булиб, жарасн 820—860:С темпе­ратурада олиб борилади (81- расм). Бунда диффузном каиам цалинлпги 0,15—0,35 мм ни кил килади. Ю^ори температури­ли (S30—950 С) цианлашда тнф- фузион цатламни 2 мм га етка- зиш мумкпп. Пулатлар цианлаш мухити температурасидан туг- ридан-тугри тобланиб, уларга па'. «.лл. .ратурали бушатиш
(180—200°С) берплади. Бунда цатлам нисбатан юпка булиб, кагтнк.шгн 58—62 (HRC) га тенг. Йприк машина воси- тс риипнг к-'тлам калинлигнни ошириш максадида юкори тем- пературали (920—9303С) цианлаш утказилади.
i, г' эритмалари инсон учун хавфли булганлпги са- б..оли, ишлаб чи^аришда нисбатан кам кулланилади, чунки техник хавфсизлиги коидаларига риоя цилиш шартдир.


  1. Download 1.63 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   121




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling