В. М. Капустин., М. Г. Рудин нефтни қайта ишлаш кимёси ва технологияси в. М. Капустин М. Г. Рудин


Download 6.02 Mb.
bet54/121
Sana23.09.2023
Hajmi6.02 Mb.
#1686278
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   121
Bog'liq
Нефтни қайта ишлаш

Жадвал 9.3.
Риформнинг катализаторларининг киёсий тавсифи ва жараён натижалари

Кўрсатгич

ПР-51 (Россия)

REF-25 (Россия)

R-86 (США,VOP)

RG-682 (Франция)
“АХЕМБ”

Охирги боскич реакторида ги босим,МПа
Чиқиши, %(мас)
Барқарор С3 –катализатор нинг
Ароматик углеводороднинг
Водороднинг
Барқарор стабилизатининг
Микдори,%(мас)
Pt
Re
Нисбий,юза м²/г
Говаклар ҳажми, см³/г
Цилиндрларнинг диаметри,мм
Уюлган зичлик кг/м³

1,3-1,5
85-87
58-60
2,5-2,9

98-100
0,23


0,30
250
0,65

1,6
680



2,0-2,5
84-85
54-55
2,0

95-98

0,25
0,40
250
0,8

1,8
700



1,3-1,5
84-85
56-57
2,0-2,4

98-100

0,25
0,40
180
0,38

1,6
730



1,3-1,5
84-85
57-58
2,2-2,6

98-100

0,30
0,40
210
0,61

1,6
690



Жадвал 9.3 дан куриниб турибдики Россияда ишлаб чиқаришнинг катализаторлар асосий кўрсаткичлар бўлган барқарор стабилизат ароматик углеводродлар ва водороднинг чиқиши буйича чет элнинг энг яхши катализаторларидан колишмайди.


Риформнинг катализаторларининг кейинги такомиллашиши катализатор чиқишининг ошиши октан сонининг кўтарилиши фойдаланиш муддатининг ошиши йўналишида бориши ҳамда жараённинг мосланувчанлигига ва унинг иктисодий тавсифларининг яхшиланишига кўмаклашиш керак.

9.3.3. Каталитик риформинг жараёнининг хомашёси ўлчамлари ва олинадиган маҳсулотлар




Хомашё сифати. Риформнинг жараёни учун хомашёнинг сифати ва яроқлигини аниқловчи асосий кўрсатгич бўлиб углеводородли ва фракцион таркиб ҳисобланади. Жараённинг етакчи реакцияси нафтенларни дигедрогенлаш реакцияси бўлганлиги учун афзалроқ хомашё бу нафтенларнинг юқори микдорини сақлаган бензин фракциясининг бензиндир нафтенларга бой бўлган бензин фракцияларидан риформатнинг чиқиши бир хил октан сонли катализаторни парафин сақлаган хомашёдан ишлаб чиқарилганига қараганда 3,5-5 % га баъзида эса 10-12 % га кўп бўлади. Парафинли нефтлардан олинган бензинли фракцияларнинг рифоримингида алканларни дегидроҳалқаланиш ва гидрокрекинг реакциялари устунлик қилади.
Риформнинг хомашёсида алифатик тўйинмаган бирикмаларнинг мавжудлиги нохуш ҳол чунки унда айланиб турган водород сақлаган газдаги водород тўйинмаган углеводородларнинг гидрогенлашда рационал сарфланмайди. Шунинг учун каталитик риформнинг (масалан термик крекингнинг) чуқур гидротозалашдан кейин олинган тўғри ҳайдалган хомашё билан аралашмасидагина содир бўлиши мумкин.
Каталитик риформнинг хомашёсининг фракцион таркибини жараённинг мақсадли вазифаси билан аниқланади.Агар каталитик риформнинг вазифаси юқори октанли бензинни ишлаб чиқариш учун катализаторни олиш бўлса бунинг учун оптимал хомашё бўлиб 85-180 ºС чегарасида қайнаб чиқадиган фракциялар хизмат қилади. Қайнаш бошланишининг ҳарорати 85 ºС дан паст бўлган хомашёни қўллаш мақсадга мувофик эмас чунки бунда гидрокрекинг ҳисобига анча кўп газ ҳосил бўлиши кўзатилади. Аммо хомашё ароматланишининг сезиларли ошиши содир булмайди, сабаби С6 углеводородлари аренларга жуда кийин айланади. Бундан ташқари бундай хомашё қўллаш қурилмани фрациялар билан юкланишига олиб келади. Шу сабабли 85 ºС дан паст ҳароратда қайнаб чиқадиган ва анча юқори октан сонига эга бўлган фракциялар товар бензинларига тоза ҳолдаги компонент сифатида жалб қилинади ёки изомерланишига юборилади. Хомашёда 180 ºС дан юқори ҳароратда қайнаб чиқадиган фракцияларнинг борлиги ҳам мақсадга мувофиқ эмас чунки бунда хомашёнинг юқори ҳароратда қайнайдиган қисмининг зичланиш реакциялари натижасида катализаторда кокснинг тўпланиши ошади,б у эса катализатор фаоллигининг ёқолишига олиб келади.
Юқори октанли бензинни айниқса октан сони 95-100 бўлганни ишлаб чиқаришда қайнаш боғланишининг ҳарорати 105 ºС бўлган оғирлашган фракцион таркибли мақсадга мувофикдир чунки бу риформнинг бензиннинг ва бир вақтнинг ўзида водороднинг чиқишини оширишга имкон беради.(9.11-расм)

Расм-9.11. Реформинг қилинган бензинни октан сонини боғлиқлиги, унуми ва водородни унуми
Риформнинг бензинида бензол микдорининг пасайишига хомашёдан бензол ўтмишдошлари (циклогексан, метилциклопентан) ни ёқотиш учун қайнаш бошланиши ҳароратининг 100 ºС гача ошириш йули билан бензин рифоримини дастлабки хомашёсининг таркибини меъёрлаштириш кўмаклашади. Агар риформингни бензол ва толуолни олиш учун ўтказсалар унда хомашё бўлиб 85-180 ºС даги ҳарорат чегарасидаги тор бензинли фракция ҳисобланади. Бензол циклогександан, метилциклопентан н-гександан. Толуол эса метилциклогексан, диметил-циклопентан ва –гептандан ҳосил бўлади. Барча ксилолларни олиш учун 105-127 ºС даги фракцияни қўллайдилар.
Олтингугуртли бирикмалар риформнинг катализаторларнинг асосий дезактиваторлар сонига киради. Бу жараён хомашёсида олтингугуртнинг микдори минимал бўлиши керак. Айниқса платина-ренийли катализаторлар олтингугуртга жуда сезгир бўлади бу ҳолда унинг мумкин бўлган микдори 1·10-4 дан юқори булмаслиги керак. Азотнинг ҳамда намликнинг микдорини тегишли равишда 0,5·10-4 % ва 4·10-4 % гача чегаралайдилар.
Водород иштирокида хомашёнинг олтингугуртли бирикмалари водород сульфидга азотлари эса аммиакга айланади. Шунинг учун олтингугурт сақлаган хомашёни риформингдан олдин албатта дастлабки гидротозалашга учратилади.
Нефтнинг кислородли бирикмалари (спирт, эфир ва феноллар) ва эриган кислород гидротозалаш шароитида сувга айланади. Айланиб тугадиган водород сақлаган газда (ВСГ) намликнинг микдори юқори бўлганда катализатордан уни фаоллаштирувчи галоген (HCl ёки HF ҳамда) ювиб чиқарилади аммо намликнинг микдори жуда кам бўлиши ташувчи (алюминий оксиди) нинг хоссаларига салбий таъсир кўрсатади, регенерационсиз даврнинг давомийлигини ва юқори намликга қараганда суюқ пасайтириши мумкин изомерланиш гидрокрекинг ва ароматланиш реакцияларининг тезлиги камаяди.
Галоген (фтор ва хлор) лар риформинг катализаторларининг аммо уларнинг микдорини маълум катъий назорат қилинадиган чегараларда сақлаб туриш керак. Риформингнинг реакцион зонасига хлор (фтор) нинг бир меъёрда бўлмаган ва жуда кўп микдорда риформингнинг реакцион зонасига келиб тушиши катализатор функциясининг аномал кучайишига олиб келади, крекинг реакцияларининг ривожланишига кўмаклашади ва катализаторни кокс билан қопланиши тезлаштиради.
Гидротозалашдан кейин металлар- мишьяк, қўргошин ва мисларнинг микдори кўп эмас ва улар риформнинг катализаторга тўпланиб қолади, катализаторни бу металлардан тозалаб бўлмайди. Платина билан ўзаро таъсирлашишга кириб улар катализаторнинг гидрогенловчи-дегидрогенловчии функцияисини бузадилар. Риформингнинг гидротозаланган хомашёсида мишьяк қўргошин ва миснинг микро қўшимчаларининг максимал мумкин бўлган микдори 10·10-4 % ни гидротозаланмаган юбориладиган хомашёда эса 50·10-4 %ни ташкил қилади.

Download 6.02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   121




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling