Variant №1 Ekologiyani mustakil fan sifatida shaklllanishi,maqsadi va vazifalari

Variant № 7
1. Atrof muxit nazorati va ekologik muommolarni oldini olish(atmosferahavosi,havo sifati,davlatme’yorlari, moddalarning UREM, chegaraviy ruxsat etilgan mikdori, CHREM - chegaraviy ruxsat etilgan tashlamalar, suv xavzalari, suv sifati, ifloslanishi, ichimlik suv, suvdan foydalanuvchilar, sanoat,transport, qishloq xujaligi , energetika , tuproq nazorati , davlat me’yorlari).
2.Axoli va urbanizasiya muammolari ( shaxslar, axoli punktlari, ijtimoiy muammolar, yerlarga salbiy ta’sir, suvlvrga sa’lbiytasir, tog va tuproq kismilarining chukishi, chiqindilar, tuproqifloslanishi, gumus, axlat muammolari, chiqindilar, havoifloslanishi,sanoat, transport, energetika, yer osti qazilmalari, kislorad kamaishi, suv xavzalari, suv sarfi , suv zaxiralari ,atomelektrostnsiyalari, issiklik bilan ifloslanish , landshtaflar , iklim).
“Urban” (urban) –shahar, “zatsiya”-jarayon demakdir. Shu ma‘noda urbanizatsiya mamlakat yoki boshqa hududlarning shaharlashuvini anglatadi. U o’ta murakkab, ijtimoiy-iqtisodiy va butun dunyoga xos global jarayondir. Biroq uning geografik jihatlari kam emas, chunki urbanizatsiya turli mamlakat va rayonlarda o’zgacha sodir bo’ladi. Jahon urbanizatsiya jarayoni Yevropada boshlandi, u yerda ishlab chiqarish vositalari, yirik sanoatning kontsentratsiyasi tufayli birinchi marta shaharlar shakllana boshladi. Urbanizatsiyaning shakllanishi 18-19-asrlar boshlarida, G'arbiy Evropadagi shaharlar eng muhim ishlab chiqarish vositalarini jamlagan va jahon xo'jaligida asosiy o'rinlarni egallagan paytdan boshlandi. Shahar o'sishi bilan bog'liq ekologik muammolar
1. Aholi zichligining ortishi.
2. Katta shaharlarda insolyatsiya (quyosh energiyasi miqdori) 15% ga kamayadi.
3. Yomg'irning ko'payishi.
4. Tuman miqdori ortadi (yozda 30%, qishda 100%).
5. Yuqumli kasalliklarga chalinish hollari ortib bormoqda.
6. Onkologik kasalliklar bilan kasallanish ko'paymoqda.
7. Qattiq maishiy chiqindilarning to‘planishi.
8. Shaharlarda havoning ifloslanishi.
9. Shaharlarda suvning ifloslanishi.
10. Hayvonlar va o'simliklar sonini kamaytirish.
Ekologiya - asosiy muammo urbanizatsiya.
Shaharlar barcha chiqindilarning 80% ni tashkil qiladi atmosfera va barcha atrof-muhit ifloslanishining umumiy hajmining 3/4 qismi. Dunyoning barcha shaharlari har yili atrof-muhitga 3 milliard tonnagacha qattiq maishiy chiqindilar, 500 m 3 dan ortiq sanoat va maishiy chiqindi suvlar, 1 milliard tonnaga yaqin aerozollarni "chiqaradi". Yirik shaharlar va aglomeratsiyalar atrof-muhitga ayniqsa kuchli ta'sir ko'rsatadi, ularning ifloslantiruvchi va issiqlik ta'sirini 50 km masofada kuzatish mumkin. Bundan tashqari, shaharlar tabiiy landshaftlarni o'zgartirmoqda. Ularda shahar antropogen landshaftlari shakllangan. Tabiatning urbanizatsiyasi shakllanishi mumkin. Tabiatning urbanizatsiyasi - tabiiy tabiiy landshaftlarning qurilish ta'sirida sun'iy landshaftlarga aylanishi jarayoni.