Variant №1 Ekologiyani mustakil fan sifatida shaklllanishi,maqsadi va vazifalari

10 523 000 000 tonna tuz bor.
O’rtacha 1 litr dengiz suvi 30 gramm tuzga ega bo‘ladi. Yerning turli mintaqalaridagi toshtuz qatlamlar dengiz suvlarining million yillar mobaynida bug‘lanishi natijasida hosil bo‘dgan.
Dengiz suvi hajmining o‘ndan to‘qqiz qismi buglansa, toshtuz hosil bo‘ladi. Binobarin, toshtuz konlari bo‘lgan hududlarda qadimda ichki dengizlar joylashgan. Osh tuzi asosan toshtuzlardan olinadi.
Suvning kundalik hayotimizdagi ahamiyati quyidagilardan iborat:

• 
  1.Suv biosferadagi barcha jarayonlarda va, xususan, fotosintez jarayonlarining kechishiga, modda va energiya almashinishiga faol qatnashadi. Masalan, fotosintez jarayonida yiliga 225 mlrd tonna kislorod ajralib chiqadi, qariyb 300 mlrd tonna organik moddalar vujudga keladi.
  
• 
  2.Yer kurrasidagi barcha suv manbalari (okean, daryo, dengiz, ko’l, muzliklar, suv havzalari va boshqalar) sayyoramizda issiqlik rejimini, ya`ni iqlimni tartibga solib turadi.
  
• 
  Gidrosferadagi suv yozda quyosh energiyasini yutib, qishda atrof-muhitni sovib ketishdan muhofaza qiladi. Atmosfera havosi tarkibidagi suv bug’lari esa, quyosh radiasiyasining filtri hisoblanadi.
  
• 
  3. Suv barcha tirik organizmlar uchun yashash vositasidir. Chunki har qanday tirik organizm to’qimalarida ma`lum miqdorda suv mavjud. Masalan, voyaga etgan kishining tanasida 70 % gacha suv bo’ladi, yosh chaqaloqlarda esa, 97 % suv bo’ladi.
  
• 
  O’simliklar va hayvonot to’qimalarida 50-90 % atrofida, go’sht tarkibida 50 %, sutda esa, 85-90 %atrofida suv bo’ladi.
  
• 
  4. Suvsiz kimyoviy va biokimyoviy jarayonlar amalga oshmaydi.
  
• 
  5.Suv tirik organizmlar tanasida haroratni boshqaruvchi modda, ya`ni termoregulyator vazifasini ham bajaradi. Shuning uchun inson atrof-muhit haroratiga va jismoniy mehnatko’lamiga qarab, bir sutkada 2,4-6,5 litr suv iste`mol qiladi.
  
• 
  Гидросфера-океан, денгиз, дарё, кўл, ботқоқлик ва ер усти сувларидан иборат океан ва денгизлар ер юзининг 3/4 қисмини эгаллаб 94% сувни ташкил этади.
  
• 
  Қолган 6%ер ости сувлари (шўр, чучик), музликлар, кўл, дарё ва бошқалар.
  
• 
  Сув тирик организм учун катта аҳамиятга эга. Маълумки одам организмини 65% ини сув ташкил этади.
  
• 
  Организмда кечаётган биокимёвий жараёнларда сув актив қатнашади.
  
• 
  Одам организмида сув миқдорини 12% и йўқотилса, киши ҳалок бўлади.
  
• 
  Одам организми ортиқча ҳосил бўлган энергияни (терлаш) сув буғлатиш орқали чиқариб юборади.
  
• 
  Ҳар хил тирик организмлар тана вазнини, сув хар хил фоизларда ташкил этади, баъзи организмларни (сув ўтлар)тана вазнини 98% ини сув ташкил этиши мумкин.
  

“HFX” kafedrasi mudiri: G’. Mirzaqulov
______________________________________________________________________________________