Vazirligi samarqand davlat

Xalqaro sun‟iy tillar. Azaldan olimlar xalqaro aloqa vositasi sifatida sun‘iy til yaratish to‗g‗risida bosh qotirib keladilar. Biroq bunday tillar faqat XIX asr oxirida paydo bo‗la boshladi.
1880 yilda Germaniyada I. M. Shleyer tomonidan yaratilgan
«volyapyuk» nomli tilning proyekti e‘lon qilindi. 1887 yilda esa Polshada vrach-poliglot Zamengof tomonidan yaratilgan
«esperanto» tili paydo bo‗ldi. U tez orada turli mamlakatlarga tarqaldi. Dastlab bu til bilan marka yig‗uvchilar (filatelistlar), numezmatlar (tanga pul yig‗uvchilar), sportsmenlar, kommersantlar, keyinchalik filosoflar, filologlar va hattoki yozuvchilar ham qiziqib qoldilar. Esperanto tili darsliklari ko‗plab nashr qilina boshladi. Ba‘zi adabiy asarlar bu tilga
tarjima qilindi, ba‘zi yozuvchilar esa bu tilda adabiy asarlar ham yaratdilar. Lekin bu asarlarning badiiy qiymati yo‗q darajada, chunki sun‘iy tillar tabiiy tillardan farqli o‗laroq stilistik vositalardan xolidir.
Esperanto 16 grammatik qoida va qirqqa yaqin suffiks va predlogga ega. Har bir so‗z qanday yozilsa, shunday o‗qiladi. Har bir fonemaga bir latin harfi mos keladi. Urg‗u doimo so‗zning oxirgi bo‗g‗inidan oldingisiga tushadi: So‗z o‗zgarishi, forma yasalishi, so‗z yasalishi agglyutinatsiya usuli bilan amalga oshiriladi. So‗z turkumlari forma yasovchi suffikslar orqali ajratiladi. Masalan, so‗z o bilan tugasa (patro
— ota), ot turkumiga, a bilan tugasa (pelica — baxtli), sifat turkumiga, e bilan tugasa (patre — otalarcha), ravish turkumiga xos bo‗ladi. Ko‗plik j suffiksi, kelishiklardan tushum suffiksi, qolganlari predlog orqali ko‗rsatiladi. So‗z yasalishi suffikslar va pristavkalar orqali amalga oshiriladi. Bir o‗zakdan 20 dan tortib 60 gacha so‗z yasash mumkin.
Xalqaro sun‘iy til o‗z sistemasining ba‘zi afzalliklariga qaramay, kishilikning polifunksional tili vazifasini bajara olmaydi. U tabiiy milliy tillarga nisbatan ikkilamchi, yordamchidir. Bu tilda gaplashuvchilarning soni chegaralangan. Bulardan tashqari, sun‘iy tillarning asosiy kamchiligi – ularning rivojlanmasligidir; bu tilni ona tili deb hisoblaydigan jamiyatning yo‗qligidir. Agar tabiiy tillar tabiiy ravishda evolyutsiya yo‗li bilan doimo rivojlanib tursa, sun‘iy tillardagi hamma yangiliklar sun‘iy ravishda amalga oshiriladi. Ana shu sabablarga ko‗ra bunday tillar hech qachon xalqaro til vazifasini o‗tay olmaydi. Tabiiy tillar ijtimoiy jihatdan har qanday sun‘iy tillardan o‗z xususiyatlari bilan ustun turadi. Birinchidan, xalqaro aloqaning tabiiy tillarini yuz millionlab kishilar yoshlikdan hech qanday qo‗shimcha tadbirlarsiz egallab boradi, ikkinchidan, bu tillarda asrlar davomida yaratilgan adabiyotlar mavjud, uchinchidan, bu tillar boshlang‗ich, o‗rta, oliy maktablar tili bo‗lib, bu o‗quv yurtlari ko‗p asrlik traditsiyalarga ega, to‗rtinchidan, bu tillarda boshqa
mamlakatlarda ham million-million kishilar aloqa qiladi, beshinchidan, jamiyat bu tillarni o‗qitishda ma‘lum tajriba orttirdi, bu tillarda ko‗plab o‗quv va maxsus adabiyotlar nashr qilingan. Bunday tillarning ijtimoiy bazasi ancha keng bo‗lib, u yuz millionlab kishilarni o‗zida birlashtiradi.