Вазирлиги ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти

II БОБ. ТАДҚИҚОТНИНГ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ ҒОЯСИ, ВАЗИФАЛАРИ, 
УСЛУБЛАРИ ВА УНИ ТАШКИЛ ҚИЛИШ 
 
2.1. Тадқиқотнинг илмий-амалий ғояси 
Спорт амалиётига хос айрим ҳаракатларни (масалан: баскетболда 
тўпни уриб югуриш, футболда тўпни оёқ билан бошқариб югуриш ва ҳ) 
спорт билан шуғулланмаган оддий одамлар ҳам бажара оладилар. Лекин, 
бундай ҳаракатларни “юксак – максимал тезлик” бирлигида тўғри ва кескин 
ўзгарувчан йўналишларда ёки фавқулод вазиятларда рақиб қаршилигини 
енгиб, шу ҳаракатларни фойдали натижа билан якунлаш ҳатто кўпчилик 
малакали спортчилар ҳам ижро этаолмайдилар. Ваҳоланки, баскетболда, 
масалан, тўпни уриб рақиб қаршилигини қисқа муддат ичида енгиб утиш 
рақиб шчити олдига яқинлашиш ва уни ишғол қилиш имкониятини яратади. 
Демак, бундай маҳоратга эришиш замонавий баскетболда ўта долзарб 
аҳамият касб этади. Аммо бундай маҳоратни ўзлаштириш учун эрта 
ёшликдан бошлаб тўпни уриб югуриш кўникмаларига ўргатиш жараёнида 
“юксак техника – максимал тезлик” бирлигига эътибор бериш, мувофиқ 
ихтисослаштирилган вазиятли машқларни ишлаб чиқиш ва амалга жорий 
этиш ўта муҳим шартлардан биридир. Бинобарин, мазкур магистрлик 
диссертациясининг мавзуси ва режалаштирилган тадқиқотнинг ғояси 
ниҳоятда долзарб аҳамиятга лойиқдир. 
 
2.2. Тадқиқотнинг вазифалари ва услублари 
Танланган мавзу бўйича режалаштирилган тадқиқотнинг илмий-
амалий ғоясини исботлаш, тўпни уриб югуриш кўникмаларига ўргатиш 
жараёнида “юксак техника – максимал тезлик” бирлигини таъминловчи 
машқлардан фойдаланиш афзаллигини ўрганиш юзасидан ўтказилган 
педагогик тажриба қуйидаги вазифалар асосида амалга оширилади: 
1. Ёш баскетболчилар машғулотларида тўпни уриб югуриш усулларини 
шакллантириш тажрибасини ўрганиш. 

---

36 
2. Тўпни уриб югуриш техникаси ав тезлигини параллель тартибда 
шакллантирувчи ихтисослаштирилган машқлар мажмуасини ишлаб чиқиш ва 
уни самарадорлигини педагогик тажриба асосида аниқлаш. 
3. Тўпни уриб югуриш кўникмаларини “юксак техника – максимал 
тезлик” принципига мувофиқ шакллантириш бўйича услубий тавсиялар 
ишлаб чиқиш ва уларни ёш баскетболчилар тайёрлаш амалиётига жорий 
этиш. 
Ушбу вазифаларни ҳал қилишда қуйидаги услуб ва биз томонимиздан 
ишлаб чиқилган тест машқларидан фойдаланилди: 
1. Адабиётлар таҳлили. 
2. Визуал педагогик кузатув. 
3. 2х14 м.га тўпсиз югуриш. 
4. 2х14 м.га тўпни етакчи қўлда уриб югуриш. 
5. 2х14 м.га тўпни “заиф” қўлда уриб югуриш. 
6. 2х14 м.га тўпни етакчи қўлда уриб кеглилараро югуриш. 
7. 2х14 м.га тўпни “заиф” қўлда уриб кеглилараро югуриш. 
8. Тўпни уриб югуриш техникасини эксперт усулда баҳолаш. 
9. Педагогик тажриба. 
Қўлланилган услуб-тестлар моҳияти ва улардан фойдаланиш тартиби.