Вазорати таълими олӣ ва миёнаи ҷУМҲури ӯзбекистон донишгоҳи давлатии омӯзгории чирчиқ

1) Методикаи талими савод
Маълум аст, ки вазифаи асосии таълими дарси савод ва хониш аз он иборат аст, ки хонандагон бо ҳарфҳо ва овозҳо шинос карда, талаффузи дурусти онҳоро омӯзанд, дар кӯдакон малакаҳои хониши дуруст, бошуурона, ифоданокро ташаккул диҳанд. Инчунин, ин давра бо масъулиятшиносии худ дар ғанигардонии захираи луғавии хонандагон, инкишофи нутқи пайвастаи онҳо, ғанӣ гардонидани дониши онҳо, ташаккули тафаккури абстрактӣ, шунавоӣ ва дарки онҳо мавқеи хоса дорад.
Давраи тайёрй барои таълими хондан замина тайёр мекунад. Дар ин давра дар кӯдакон чунин хислатҳо ба монанди гӯш кардани нутқи хориҷӣ, тамаркуз, фарқ кардан ва фарқ кардани таркиби забон (садо, ҳиҷо, калима, ҷумла), фаҳмидани вазифаҳои худ ташаккул меёбанд. Инҳо ба донишҷӯён барои бомуваффақият омӯхтан кӯмак мекунанд.
Барои таълим додани хондан, донишҷӯ бояд аввал бо садоҳо ва ҳарфҳо хуб шинос шавад. Дар вакти ворид намудани овозхо ва харфхо принципи аз хичохо чудо кардани овозхо риоя карда мешавад. Муаррифии нома метавонад бо чанд роҳ сурат гирад:
1. Аз рўи мазмуни расм бо усули саволу љавоб достони алоќаманд сохта мешавад. Аз он чумлаи зарурй, баъд калимаи зарурй гирифта мешавад ва баъд аз руи калима кори тахлилй ба таври боло ташкил карда мешавад.
2. Калима ба сифати асос гирифта шудааст. Бо истифода аз машқҳои таҳлилӣ овози омӯхташуда ҷудо карда мешавад: исм. Муаллим расми аспро нишон медиҳад, хонандагон номи он - калимаро мегӯянд. Муаллим садои о (о-о-о-от) мебарорад ва аз талабагон мепурсад, ки кадом садоро мебароранд. Пас аз талаффузи овози о хонандагон оид ба хусусиятњои он саволу љавоб гузаронида мешавад. Калимаҳо бо овози о сохта мешаванд. Пас аз он, ҳарфи о аз алифбои курсӣ ё тасвирӣ нишон дода мешавад. Ба ёддошти шакли ҳарфи о диққати махсус дода мешавад.
3. Дар байни ҳарфҳои омӯхташуда ҳарфе, ки имрӯз бояд омӯхт, омехта аст, кӯдакон аз он ҳарфи ношиносро фарқ мекунанд ва баъд муаллим садоеро мегӯяд, ки ин ҳарф ифода мекунад. Донишҷӯён хусусиятҳои садоро мегӯянд. Онҳо ин ҳарфро аз миёни ҳарфҳои курсӣ ёфта, дар саҳифаи китоб, дар алифбои тасвирӣ нишон медиҳанд.
Пас аз ин тавр ворид намудани ҳарфҳои овозӣ оид ба таълими хондан кор анҷом дода мешавад. Таълими хондан дар асоси ҳиҷо. Барои ин муаллим бояд ҷадвали ҳиҷо дошта бошад. Дар асоси ҷадвали ҳиҷо намунаи хониш нишон дода мешавад, яъне на бо ҳарф, балки дарун, дидани ҳарфи аввал бо чашм, ба ёд овардани номи он, дидани ҳарфи дуюм ва пайвастани ҳарду, сохтани садонок Ин аст. барои пайваст кардани максад фахмонд. Хониши ҳиҷо дар ҳар як дарс аз рӯи мисоли муаллим пайваста сурат мегирад. Барои ин ҷадвали зеринро истифода бурдан мумкин аст. Дар ин маврид аввал ба ҳиҷо тақсим кардани калимаҳои дар саҳифаҳои «Алифбо» буда, баъд машқ кардани хониш натиҷаи хуб медиҳад. Пас аз хониши намунавии муаллим, хониши хорӣ, хониши инфиродӣ ва пичирросзанӣ истифода мешавад. Омӯзиши хор метавонад ба суръатбахшии омӯзиш кӯмак кунад, махсусан дар синфхонаҳое, ки хонандагони суст доранд. Дар асоси маҳорати хониши хонандагони синф дар тахтаи ҳарфҳо калимаҳои матнро бо ҳиҷо навиштан, бо назардошти ҳарфҳои омӯхта калимаҳои иловагӣ илова кардан, ҷумла тартиб додан ва худ навиштан аз усули таълим низ истифода мешавад.
Маълум аст, ки дар сахифахои «Алифбе» сохти хичо мураккабтар мешавад. Бинобар ин ба муаллим лозим аст, ки усулхои корро вобаста ба мураккабии сохти хар як мисра муайян намояд. Масалан, ёд додани хониши сесадо ва чорсадо низ душвориҳои худро ба вуҷуд меорад. Дар ин маврид дар њиљоњои навъи о-лам, Ман-нон, - о-лам, Ма н- не: н аз сатри изофи бодиринг, дар њиљои дўст навъ, занг, до. Хатхои иловагй дар услуби ст истифода мешаванд. Илова ба омӯзиши ёддошт, диаграммаҳо дар таълими хондани калимаҳо хуб кор мекунанд.