«veterinariya sanitariya ekspertizasi» kafedrasi “tasdiqlayman”

Olingan sut namunalarini konservatsiya qilish
Olingan o‘rtacha sut namunalarini keyinchalik ishlatish ko‘zda tutilganda sovuqlik yordamida yoki kimyoviy moddalar bilan konservatsiya qilinadi. Sut namunasini ikki sutkagacha 2-5^o haroratda saqlash mumkin.
Sutni uzoqroq muddatda saqlashda quyidagi kimyoviy moddalar bilan konservatsiya qilinadi:

1. 
   Vodorod peroksidi
   

100 ml sutga 2-3 tomchi vodorod peroksidining 30 foizli eritmasi qo‘shilganda, namuna 8-10 kun saqlanadi.
2. Formalin
100 ml sutga 1-2 tomchi 40 foizli formaldegid eritmasi qo‘shilganda, namuna 10 kun saqlanadi.
3. Bixromat kaliy
100 ml sutga 1 ml (10-12 tomchi) bixromat kaliyning 10 foizli eritmasi qo‘shilganda, namunani 10-12 kun saqlash mumkin.
Agar konservatsiya qilingan namunalar past haroratda, og‘zilari yaxshilab yopilgan idishlarda saqlansa, natija yaxshi bo‘ladi. Kimyoviy moddalar bilan konservatsiya qilingan sut namunalarini hayvonlar uchun oziqa sifatida ishlatish, organoleptik tekshirish, kislotaliligini va sut tarkibidagi mikroblarni aniqlash mumkin emas. Mikrobiologik tekshirish uchun sutdan namuna olinishidan oldin butilkachalar zararsizlantirilishi kerak. Bunday namunalar to‘rt soatgacha 0^o dan + 4^o gacha sovitilgan joyda saqlanishi kerak.
Konservatsiya qilingan, yoki uzoq vaqt past haroratda saqlangan sut namunalarini tekshirishdan oldin yog‘ sharikchalarini bir xilda tarqalishi uchun va ziyoda gazlarni chiqarish uchun sut 40-45^o gacha isitiladi, keyin esa aralashtiriladi. So‘ngra 20^o gacha sovitiladi.
Sutni isitsh uchun, butlkaga solingan sut namunasi 50-55^o haroratli suvga botiriladi, keyin sovitiladi. Sut namunalari bir idishdan ikkinchisiga solinganda va aralashtirilganda sut yuzasida ko‘pik hosil bo‘lmasligi kerak, agar ko‘piklansa, to‘g‘ri namuna olishga xalaqit qiladi.
Sutni organoleptik ko‘rsatikichlari asosida baholash
Sut organoleptik ko‘rsatkichlar asosida baholanganda, uning rangiga, konsistensiyasiga, hidi va ta’miga e’tibor beriladi. Sutning rangini aniqlash uchun tekshirilayotgan sut rangsiz shishali silindrga solinib, kunduzgi yorug‘likda ko‘riladi. Sutning konsistensiyasini aniqlashda, sut namunasi bir silindrdan ikkinchisiga devori bo‘ylab quyiladi, so‘ngra silindr shishasida qolgan sut izi qoldig‘iga qaralib, sutning konsistensiyasidan tashqari uning iflosligi va og‘iz suti qo‘shilganligi ham aniqlanadi.
Sutning hidini aniqlashdan oldin xona yaxshilab shamollattiriladi, so‘ngra sut namunasi solingan idishning og‘zi ochilganda va bir idishdan ikkinchisiga solinayotganda, hidi aniqlanadi. Ayrim paytlarda sutdan hidning ajratib chiqishini kuchaytirish uchun tekshirilayotgan namuna 40-50^o haroratgacha isitiladi. Sutning ta’mini aniqlashda, avvalombor, sutni qanday hayvondan olinganligiga e’tibor berilishi kerak (kasal yoki sog‘lom). Fermer xo‘jaliklari tomonidan bozorlarga olib kelingan sutning ta’mini aniqlashdan oldin sut qaynatilishi lozim. Sutning ta’mini aniqlashda, faqatgina til yuzasi ho‘llanishi kerak, lekin og‘izga olingan sutni yutish mumkin emas.