Vi a guruhcha elementlari kislorod va oltingugurt

6. Oltingugurt birikmalarining qishloq xo’jaligida ishlatilishi

Quritilgan o’simliklarda oltingugrtni miqdori 0,05%-ni tashkil etadi. Demak, oltingugrt biogen element hisoblanadi, lekin biologik ahamiyati fosforga nisbatan kam o’rganilgan. Oltingugurt fotosintez jarayonida elektron tashuvchi element hisoblanadi. Qishloq xo’jaligida eng ahamiyatli oltingugurt saqlovchi birikma bu sulfat kislota hisoblanadi chunki u juda ko’p miqdorda fosforli o’g’itlar ishlab chiqarilishi uchun sarflanadi.Oltingugurtni quyidagi birikmalari qishloq xo’jaligida keng ko’lamda ishlatiladi: CaSO₄·2H₂O–sho’rxok yerlarni sho’rini ketkazishda K₂SO₄, (NH₄)₂SO₄, magniy sulfat, mochevina sulfat– mineral o’g’it sifatida, CuSO₄·5H₂O, ZnSO₄·7H₂O va MnSO₄·5H₂O mikroo’g’it sifatida, mis va temir kuporoslar, oltingugurtni o’zi va har hil moddalar bilan aralashmasi fungitsid va insektitsid sifatida ishlatilmoqda. Xuddi shu maqsadda omborxonalardagi kasal qo’zg’atuvchi mikroorganizm va hashoratlarga qarshi SO₂ tutatiladi. Kimyo sanoatida hosil bo’ladigan SO₂, atmosfera oqimi bilan bir necha ming kilometr masofaga tarqalib havo kislorodi bilan SO₃ga oksidlanadi va suv bilan birikishi natijasida sulfat kislota tomchilariga aylanadi. Natijada sanoat korxonalaridan ancha uzoq bo’lgan hududlarda ham yomg’ir bilan o’simliklar ustiga “kislotali yomg’ir” bo’lib tushishi o’simliklar faoliyatiga kuchli salbiy ta'sir ko’rsatmoqda va tuproqlarni nordonlamoqda.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‛YXATI

1. 
   Francis A. Carey. Organic chemistry, University of Virginia, fourth edition- 2012 (darslik)
   
2. 
   Anatol Malijevskґy.Physical chemistry inbrie., 2005(darslik)
   
3. 
   A. Abdusamatov “Organik kimyo” Toshkent – 2005(darslik)
   
4. 
   A. Abdusamatov, S. Zakirov, R.Ziyayev “Fizik va kolloid kimyo” Toshkent -2013. (darslik)