Vi-bob. Korxonaning mehnat resurslari

Aholining to’lovga qobiliyatli talabini shakllantirish funksiyasi. Bu 
funksiyaning vazifasi tulovga qobiliyatli talabni muvofiklashtirishdir, bunday talab 
deganda xaridorlarning pul mablag’lari bilan ta’minlangan ehtiyojlarining namoyon 
bo’lish shakli tushuniladi, shuningdek, iste’mol tovarlarini ishlab chiqarish nazarda 
tutiladi. To’lovga qobiliyatli talab ikki asosiy omil — jamiyatning ehtiyojlari va 
daromadlari ta’sirida shakllanadi va bozor sharoitida nsh haqi yordamida tovarni 
taklif qilish bilan talab o’rtasida zarur mutanosiblik o’xshatishga yordam beradi. 
Yuqorida aytib o’tilgan funksiyalarni amalga oshirish uchun quyidagi eng 
muhim tamoyillarga rioya qilinishi zarur: 
Ishlab chiqarish va mehnat samaradorligi yuksalib borgan sari real ish 
haqining ortib borishi. Bu tamoyil ehtiyojlarning ortishi obektiv iqtisodiy 
qonunning amal qilishi bilan bog’liq bo’lib, mazkur qonunga muvofiq ehtiyojlarning 
yanada to’laroq qondirilishi faqat o’z mehnati uchun ko’proq miqdorda moddiy 
ne’matlar va xizmatlarga ega bo’lish imkoniyatlari kengaygan sharoitdagina real 
bo’ladi. Biroq bunday imkoniyat ishlab chiqarish faoliyati natijalari bilan mehnat 
samaradorligining bog’lanishini taqozo etadi. Bunday bog’lanishning yо’qligi esa, 
bir tomondan, ishlab topilmagan pulning berilishiga, demak, inflyatsiyaga, olingan 
nominal ish xaqining ta’min etilishiga va real ish xaqining pasayishiga olib kelishi, 
ikkinchi tomondan esa, pasaytirilgan, mehnat hissasining samaradorligiga mos 
kelmaydigan nominal ish haqining tо’lanishiga olib kelishi mumkin. Natijada 
xodimlarning ortib borayotgan ehtiyojlarini qondirish va ish xaqinig ko’payish 
imkoniyati mavjud bo’lmaydi. 
Barobar 
(teng) 
mehnat 
uchun 
barobar 
haq 
to’lash. 
Bozor 
sharoitida bu tamoyilni ishlovchining jinsi, yoshi, milliy mansubligi va hokazolarga 
karab uning mehnatiga haq to’lashda kamsitishga yo’l qo’ymaslikdir. Buni korxona 
yoki firma ichidagi taqsimotda adolat tamoyiliga rioya etish deb tushunish kerak. U 
bir xildagi mehnatga bir xil haq to’lash orqali bir xil baxolashni nazarda tutadi.