Volume ǀ issue ǀ 2021

SCIENTIFIC PROGRESS
 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 2 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
  
Page 717
Istalgan uchburchak uchun unga teng shunday uchburchak mavjudki, u berilgan 
yarim tо‘g‘ri chiziqqa nisbatan berilgan holatda joylashadi. 
Parallel tо‘g‘ri chiziqlarning asosiy xossasi quyidagidan iborat: Berilgan tо‘g‘ri 
chiziqda yotmaydigan nuqta orqali tekislikda berilgan tо‘g‘ri chiziqqa bittadan ortiq 
parallel tо‘g‘ri chiziq о‘tkazish mumkin emas. 
Parallel tо‘g‘ri chiziqlarda yotadigan ikkita kesmani yoki ikkita nurni parallel 
kesmalar yoki nurlar deb ataymiz. 
Masalalarni yechayotganda eng sodda geometrik figuralarning xossalaridan 
burchaklar, vertikal burchaklar, perpendikulyar tо‘g‘ri chiziqlar, bitta yarim tekislikka 
qо‘yilgan burchaklar kabi tushunchalar hamda figuralarning bu tushunchalar bilan 
bog‘liq xossalaridan foydalaniladi. 
Masala. AB nur hamda CD va EF tо‘g‘ri chiziqlar tasvirlangan. a) A uchli qо‘shni 
burchaklar juftlarini aytib bering; b) A uchli vertikal burchaklar juftini aytib bering; v) 
∆DAB = 70°; ∆CAF = 40°; A uchli qolgan burchaklarni toping(7-rasm)[5].
7-rasm 
Endi bu berilgan ma’lumotlardan foydalangan holda maqolamiz boshida berilgan 
masalani yechimi bilan bemalol tanishtirsak bo’ladi. 
Yechilishi. Uchburchak burchaklari yig’indisi 180° ga teng. Demak, ∆MCA = 
80
0
, ∆MCB = 100°. AB kesma c nurni X nuqtada kesib o’tsin. MXA va MXB qo’shni 
burchaklar, shuning uchun ularning gradus o’lchovlari yig’indisi 180° ga teng. C nuqta 
MX kesmada yotsin. U holda MCA burchak CAX uchburchakka nisbatan tashqi 
burchak (8-rasm), demak, u CXA burchakdan katta. MCB burchak CXB uchburchakka 
nisbatan tashqi burchak, demak, u CXB burchakdan katta. Natijada MCB va MCA 
burchaklarning gradus o’lchovlari yig’indisi CXA va CXB burchaklarining gradus 
o’lchovlari yig’indisidan kata, ya’ni 180
0 
dan kata. Bu esa olingan natija: ∆MCA = 80
0
, 
∆MCB = 100° ekanligiga ziddir, bundan MCA va MCB burchaklarning yig’indisi180
0
ga tengligi kelib chiqadi. 

---