X- bob. Sanoatpechining

2 – masala. 1kg slanes to’la yonganda hosil bo’ladigan yonish mahsulotlarining massasi va ulardagi kulning kontsentrasiyasi aniqlansin. Slanesning tarkibi: Сⁱ= 20,6%; Нⁱ= 2,7%; Sⁱ= 1,7%; Nⁱ= 0,1%; О₂ⁱ =2,8%; Аⁱ=46,0; W^{i =}11,5%; СО₂ⁱ = 16,4%, yonish maqsulotlari tomonidan olib ketiladigan kulning ulushi а_О.К.= 0,95.
O’txonadagi havoning ortiqlik koeffitsienti a_or =1,3. Yechish.Yoqilgidagikulning miqdori(parchalanmagan karbonatlarni hisobga
olganda): Аⁱ_К= Аⁱ+ (1-К) СО₂ⁱ = 46,0 + (1-0,7) 16,4 = 50,9%.1 kg yoqilg'ini to’la yonishi uchun lozim bo’lgan havoning nazariy hajmi:V⁰=0,089Сⁱ+ 0,266Нⁱ+
0,33(S^Р-Оⁱ)= 0,089^.20,6+0,266^.2,7+0,033(1,7-2,8)= 2,52м³/kg. Yonish mahsulotlarining massasi:
М_g=1-0,01Аⁱ_К+1,306a_O’^.V⁰+0,01^.СО₂^i.К=1-0,01^. 50,9+1,306^.1,3^.2,52+0,01^.1,64^. 0,7= 4,9 kg/kg.
Tutun gazlaridagi kulning kontsentrasiyasi:

3- masala. Pech o’txonacida tabiiy gaz yoqiladi,uning tarkibi quyidagicha: CO₂ = 0,2% , CН₄ =98,2% , С₂Н₆ = 0,4% , С₃Н₈ =0,1% , С₄Н₁₀ =0,1%, N₂ =1,0%

31
O’txonadagi havoning ortiqlik koeffitsienti a_O’ =1,2. To’layonish mahsulotlarining

o’txonadan chiqish joyidagi hajmi, shuningdek 1 m³ tabiiy gazning yonishi uchun zarur bo’lgan havoning nazariy va haqiqiy hajmlari aniqlansin.
Yechish:1 м³ yoqilg’ining to’la yonishi uchun zarur bo’lgan havoning nazariy hajmi:
V⁰=0,0478 [0,5 СО+0,5Н₂+1,5Н₂S+2СН₄+S(m+n/4) C_mH_n-O₂]= 0,0478 (2^.98,2 + 3,5^.0,4+5^.0,1+6,5^.0,1)= 9,51 m³/m³.

.
a_O’= 1,2 bo’lgan paytda quruq gazlarning hajmi: V_к.Г=V_RO2+V⁰_N2+(a_O’- 1)V⁰=0,01(СО₂+СО+Н₂S+CH₄+2C₂H₆+ +3C₃H₈+4C₄H₁₀)+0,79V⁰+N₂/100+(a_O’-1)V⁰= 0,01(0,2+98,2+ +2^.0,4+3^.0,1+4^.0,1)+0,79 ^. 9,51 +1,0/100+(1,2-1) 9,51=10,42m³/m³. Suv bug’larining hajmi (a_O’ =1,2 да): V_H2O=0,01(H₂S+H₂+2CH₄+3C₂H₆+4C₃H₈+5C₄H₁₀+0,124d_г)+0,0161^. 1,2^.9,51=2,17m³/m³.
To’layonish mahsulotlarining hajmi: V_g=V_l.g..+V_Н2О= 10,42 + 2,17 = 12,59 m³/m³.

MUSTAQILYECHISH UCHUN MASALALAR

1– masala. 1 kg ko’mir to’la yonganda hosil bo’ladigan gazlar massasi va ulardagi kulning kontsentrasiyasi aniqlansin. Ko’mir tarkibi: Сⁱ=54,7%;Нⁱ=3,3%;Sⁱ=0,8%; Nⁱ=0,8%;Оⁱ=4,8%;Аⁱ=27,6%; Wⁱ=8,0%. а_О.К.=0,85 ,
Havoning ortiqlik koeffitsienti a_O=1,3. Javob: М_g = 9,25 kg/kg; m_К= 0,0253.
2–masala. 1m³ tabiiy gaz to’la yoqilganda hosil bo’ladigan yonish mahsulotlarining massasi aniqlansin. Tabiiygazning tarkibi
СО₂= 0,2%; СН₄= 98,2%; С₂Н₆=0,4%; С₃Н₈= 0,1%, С₄Н₁₀= 0,1%; N₂=1,0%
quruq gazning zichligi р_К.g.= 0,728 kg/m³. Havoning ortiqlik koeffisienti a_O’=1,15.

31
Javob: М_g= 15 kg/m³.

3–masala. Qozon qurilmasida ishlab chiqarilgan issiqlik miqdori aniqlansin. Pechdan chiquvchi gazlar entalpiyasi I_г=9800 kj/m³, qozon qurilmasidan chiquvchi gazlar harorati t=200⁰C, havoning ortiqlik koeffisienti a=1,3, yoqilg’i sarfi В=0,036 m³/s, issiqlikning yo’qotilish koeffisienti z=0,1. Pechlarda yoqiliayotgan tabiiy gazning tarkibi: СО₂=0,8%; СН₄=84,5%; С₂Н₆=3,8%; С₃Н₈=1,9%; С₄Н₁₀=0,9%; N₂=7,8%.
Javob: Q=138 kj/s.

4– masala. 2kg slanes to’la yonganda hosil bo’ladigan yonish mahsulotlarining massasi va ulardagi kulning kontsentrasiyasi aniqlansin. Slanesning tarkibi: Сⁱ= 41,2%; Нⁱ= 5,4%; Sⁱ= 3,4%; Nⁱ= 0,2%; О₂ⁱ =5,6%; Аⁱ=92,6; W^{i =}23,0%; СО₂ⁱ = 32,8%, yonish maqsulotlari tomonidan olib ketiladigan kulning ulushi а_О.К.= 1,9.
O’txonadagi havoning ortiqlik koeffitsienti a_or =2,6.

Javob:

5 – masala. Ishchi massasiga ko’ra tarkibi: Cⁱ = 54,7 %; Hⁱ = 3,3 %; =0,8 %; Nⁱ = 0,8 %; Oⁱ = 4,8 %; Aⁱ = 27,6 %; Wⁱ= 8,0 % bo’lgan 1 kg K markali Qarag’anda ko’miri to’liq yonishidan hosil bo’layotgan yonish mahsulotlari massasi va kul miqdori aniqlansin. Bunda yoqilg’i kulining yonish mahsulotlari bilan chiqish ulushi a_ch=0,85, o’txonadagi havoning ortiqchalik koeffisiyenti a_yo=1,3 deb qabul qilinsin.