Xalqaro shartnomalar huquqi

Xalqaro shartnomalar huquqi — xalqaro huquqning alohida sohasidir. Mazkur huquq sohasi nisbatan mustaqil me’yorlar majmui va tizimidan iborat bo‘lib, tartibga solish predmetining umumiyligiga (birligiga) asoslangan. Ushbu holatda shartnomalarni tuzish va ijro etish huquq sohasining predmeti hisoblanadi.
Hozirgi vaqtda xalqaro shartnomalar huquqi asosan quyidagi uch universal konvensiyalarda kodekslashtirilgan:

• 
  birinchisi — Xalqaro shartnomalar huquqi to‘g‘risidagi Vena konvensiyasi (1969 yil).
  
• 
  ikkinchisi — Davlatlar va xalqaro tashkilotlar yoki xalqaro tashkilotlar o‘rtasidagi shartnomalar to‘g‘risidagi Vena konvensiyasi (1986 yil).
  
• 
  uchinchisi — Davlatlarning shartnomalarga nisbatan huquqiy vorisligi to‘g‘risidagi Vena konvensiyasi (1978 yil).
  

Mazkur uchala konvensiyalar o‘z matnlarida konvensiyalar davlatlarning xalqaro javobgarligi hamda davlatlar o‘rtasidagi harbiy harakatlarning boshlanishidan kelib chiqadigan oqibatlar bilan bog‘liq qoidalarga ega emasligini uqtiradi, ya’ni ushbu qism bo‘yicha boshqa xalqaro-huquqiy me’yorlarga havola qiladilar.


Xalqaro shartnoma tushunchasi va uning yuridik tabiati

Xalqaro shartnomalar to‘g‘risidagi 1969 yilgi Vena konvensiyasi qoidalariga ko‘ra, xalqaro shartnoma – davlatlar va xalqaro huquqning boshqa subyektlari o‘rtasida bir, ikki yoki bir-biri bilan bog‘liq bo‘lgan bir necha hujjatlarda mujassamlashganligidan hamda uning aniq nomidan qat’i nazar yozma shaklda tuziladigan xalqaro huquq bilan tartibga solinadigan bitim hisoblanadi.

Xalqaro tashkilotning shartnomalar tuzish huquqiy layoqati Ushbu tashkilot qoidalari bilan tartibga solinadi. Agar davlatlarning xalqaro shartnomalar tuzishga nisbatan huquq layoqati cheklanmagan va ular har qanday masalalar bo‘yicha shartnomalar tuzish huquqiga ega bo‘lsa, xalqaro tashkilotlarning shartnoma tuzish huquq layoqati ularning ta’sis hujjatlari bilan belgilanadi
«Xalqaro shartnoma» - davlatlar va xalqaro huquqning boshqa subyektlari tomonidan bir, ikki yoki bir-biri bilan bog‘liq bo‘lgan bir necha hujjatlarda ifodalanganidan hamda uning aniq nomidan qat’iy nazar yozma shaklda tuziladigan xalqaro huquq bilan tartibga solinadigan bitim hisoblanadi.
Xalqaro shartnoma – og‘zaki tarzda tuzilgan boshqa bitimlardan, ya’ni jentlmenlik bitimlari (ma’lum matndan iborat, Biroq xalqaro shartnomaning boshqa atributlarini, xususan unga yuridik kuch beruvchi, kuchga kirish shart –sharoitlarini av harakat muddatini belgilovchi qoidalarni o‘zida ifodalamagan og‘zaki bitim) dan farqli o‘laroq davlatlar o‘rtasida tuzilgan yozma bitimdir.