Xarakter va temperament

l.P. Pavlov takror-takror uqtirib o'tgan. U nerv sistemasining faoliyati
«turmush beradigan tarbiya ta’siri bilan» o'zgarishi mumkin va bir shaklga kirgan nerv faoliyati faqat tug'ma nerv sistema tipi bilangina belgilanmasdan, balki organizm hayotining butun tarixi bilan ham belgilanadi,
deb hisobladi.
«Odam bilan hayvonning xatti-harakati, — deydi l.P. Pavlov, — faqat
nerv sistemasining tug'ma xususiyatlarigagina bog'liq bo'lib qolmay, balki
oiganizmning individual hayotida unga doim ko'rsatilgan va ko'rsatilayotgan
ta’sirlaiga ham bog'liqdir, ya’ni, keng ma’noda olganda, doimiy tarbiya
yoki o'igatishga bog'liqdir. Buning sababi shuki, nerv sistemasining yuqorida ko'rsatilgan xossalari bilan bir qatorda, uning eng muhim xossasi bo'lgan
eng yuksak plastikligi ham to'xtovsiz kor qilib turadi. Demak, agar gap
nerv sistemasining tabiiy tipi to'g'risida borar ekan, u vaqtda tug'ilgan kunidan boshlab mana shu organizmga ta’sir etgan va hozirgi vaqtda ham
ta’sir etib turgan hamma ta’sirlami hisobga olmoq kerak» (Полное собрание
сочинений, III tom, 2-kitob, 269-bet).
Kishining temperamenti o‘zicha ayrim ravishda namoyon boMmaydi,
u kishining xarakteri tarkibiga kiradi.

Bob boyicha xulosa
Shuni esda saqlash joizki, temperament ayrim xususiyatlarining turmush sharoiti bilan tarbiyaviy ta’sirda о‘zgarish jarayoni temperament tiplarining takomillashuvidan farqlay olish shart. Ma’lumki, temperament tipi unga mutanosib xususiyatlari birdaniga paydo bо‘lgan narsa emas, chunki nerv tizimi takomillashuvining umumiy qonuniyatlari temperamentga ham ta’sir о‘tkazib, о‘z izini qoldiradi. Shaxsning kamolotiga binoan, temperament xususiyatlari nerv tizimining takomillashuvi bilan bog‘liq tarzda rо‘yobga chiqa boradi va mazkur jarayon temperament rivojini uzil-kesil hal qiladi.
Faoliyatning individual uslubi insonda о‘zidan о‘zi vujudga kelmaydi, u shaxs kamolotining barcha bosqichlarida (bog‘cha yoshidan e’tiboran to kasbiy mahorat egallagunga qadar) shakllanib boradi. Insonning temperamentini faoliyatning zarur talablariga moslashtirish orqali unda individual uslub tarkib toptiriladi. Xuddi shu boisdan, faoliyatning individual uslubi deyilganida, shaxs uchun о‘ziga xos va muvaffaqiyatga erishishning maqsadga muvofiq yо‘llari individual tizimi tushuniladi.