Xazratqulova Umida Ro’zimurodova Zarina Aslonov Shahram

Tilla qo‘ng‘iz
Janob Legrand bilan do‘stligimiz ancha yillar ilgari boshlangan. U badavlat edi, ammo ba’zi baxtsizliklari uni nochor ahvolga solib qo’ydi va uyatli ahvolidan qochish maqsadida, u janubiy Karolina Shtati, Charelston yaqinidagi Sullivan oroliga yashagani ketti.
U o’ziga kichkina bir kulba qurdi, va men uni uchratgan paytda u Yupiter ismli keksa bir xizmatkor bilan birga turar edi. Legrand ziyoli odam edi, u meni lol qoldirgan g’ayrioddiy aqlga ega edi. Uning asosiy mashg’uloti otish va baliq ovlash edi. Chig’anoqlar va hasharotlar kolleksiya qilishga qiziqar edi.
Sovuq kunlarning birida, Oktabr oyi o’rtalarida, 18… - yil men orolga do’stimni ko’rgani bordim. Odatimga ko’ra, Kulbaga yetgandanimdan so’ng eshikni taqillatim. Javob bo’lmagach, kalitni qidira boshladim, chunki qayerda yashirilganini bilardim. Ammo eshik qulflanmagan ekan, men ichkariga kirdim. Gulxan yoqilganini ko’rib hursand bo’ldim. Paltoni yechib, mezbonlarimni kutib turish uchun gulxan oldida joylashdim.
Qorong’uga yaqin yetib kelishdi, va meni iliqlik bilan kutib olishdi. Yupiter sho’rva uchun g’ozni tayyorlashga shoshdi. Legrand tushdan keyin g’alati bir hasharot topib olganini tasvirlashni boshladi. U hasharotning butunlay yangi turi ekanligiga ishonardi.
“Shu yerda ekanligingizni bilganimda edi!” – dedi Legrand, - “Sizga uni ko’rsatish uchun olib kelgan bo’lardim. Ammo uyga kelishda do’stim G. ni uchratib qoldim va ahmoqlik qilib hasharotni unga berdim. U och tilla rangda – taxminan katta yong’oq hajmida – orqasida, bir tarafda ikkita qora dog’i bor, boshqa tarafi ozgina uzunroq. Yupiter qo’ngiz sof tilla rangda va haqiqatga to’g’ri kelmaydi deb o’yladi. Men u nohaqligiga ishonchim komil emas.”
Yana Yupiter chalg’ib, - “Men hech qachon hayotim davomida bunaqangi og’ir qo’ng’izni yarmini ham his qilmaganman” – dedi.
“Rostanmi,” – dedi Legrand, - “Sen hech qachon shu kichik narsadan ham yorqinroq oltin ko’rmaganmisan? Keling sizga uni shakli haqida fikr beray”.
U, ustida ruchka va siyoh turgan, ammo qog’oz yo’q stol yonida o’tirdi. Chizish uchun nimadir qidirdi lekin topa olmadi.
“Hayolingga ham keltirma,”- dedi u, - “topiladi”. Cho’ntagidan kir, eslatmaga o’xshagan qog’oz bo’lagini oldi va unga ruchka bilan chizdi. Tugatib bo’gach, qog’ozni men yaqinida turgan gulxan tomonga olib keldi va menga berdi. Chizmani ko’zdan kechirayotgan paytimda, Legrandning iti kirib kelishi e’tiborimizni tortdi, u yelkamga sakrab erkalandi; men uning sevimli mehmonlaridan biri edim. So’ng u ketgach qog’ozga qaradim va do’stimning chizgan narsasi meni chalkashtirdi.
“Yaxshi!” – dedim, - “bu g’alati hasharot. Menga bosh suyagiga o’xshab ko’rindi”.
“Suyak!” – qaytardi Legrand, - “Ha, balki bu qog’ozda shunaqa bo’lib ko’ringandir. Ikkita qora dog’i ko’zga o’xshaydi. Menimcha, pastdagi uzunroq dog’ esa og’izga o’xshaydi.”
- “Avval magistralga chiqing, shundan keyin men sizga boorish yo'li va qayerda toxtash kerakligini aytaman. Qo’ng’izni o'zingiz bilan ol.”
- “Tilla qo’ng’iz, xo'jayin!” - qo'rquv bilan qichqirdi Yupiter. – “Nega kerak? Men buni olishim shartmi?”
- “Aytganimdek qil,” - dedi Legrand unga simni uzatarkan
hashorat hali bog'langan edi; - “endi, yuqoriga chiq”.
Xizmatkor ipni ushlab, ko'tarila boshladi. Bu g'alati ishning bir qismi qiyin emas edi; daraxt keksa edi va uning tanasi notekis bo'lib, bir qator yaxshi etaklari bor. A ichida qisqa vaqt ichida alpinist erdan oltmish yoki etmish fut narida edi.
- “Asosiy magistraldan borishda davom et,” - baqirdi Legrand, - “bu tomonda - yettinchi shohga yetguningcha”.
Ko'p o'tmay Yupiterning ovozi eshitilib, u oltitani sanashini aytdi u o'tirgan shohdan tashqari pastda joylashgan oltitasini sanay olganini aytdi.
- Endi Yupiter, - hayajon bilan qichqirdi Legrand, - bu shoh bo'ylab iloji boricha ko’taril. Agar g'alati narsa ko'rsang, menga ayt.
Bu so'zlarni eshitib, men juda afsus bilan shunday qaror qildim
do'stimning aqli haqida endi hech qanday shubha bo'lishi mumkin emas edi. Uni uyiga olib ketishdan jiddiy xavotirda edim. Men nima qilish kerak deb hayron bo'lib turgan paytimda yana Yupiterning ovozi eshitildi.
- “Men tushaman, ustoz; yaqinda ... o-o-oh! Xudo rahm qil! Bu yerda nima?”
- “Xo'sh!” - hayqirdi Legrand. 'Nima u?'
- “Bu Boshsuyagi,” - dedi Yupiter, - “u daraxtga mix bilan maxkamlangan.
- “Xo'sh, Yupiter, aytganlarimni to'liq bajar - eshitayapsanmi?”
- “Ha, ustoz”.
- “Menga e'tibor ber, shunda bosh suyagining chap ko'zini toping, va qo’ng’iz u tomonga ketishiga qo’yib ber, shunda mag'lubiyatga erishish mumkin bo'lgan darajada - lekin ehtiyot bo'l va simni qo'yib yuborma. '
- “Chap ko'z, ustoz? Ha, ha, menda bor! Bu juda oson narsa
Qo’ng’izni teshikka solib qo'y. Ko'ryapsanmi?”
Endi biz hasharotlarni ipning uchida, botayotgan quyoshning so'nggi nurida xuddi kichkina oltin to'p kabi porlayotganini ko'rdik. Legrand darhol belkuraklardan birini olib, bo’talarni orqaga olib tashlash uchun ishlatdi va hasharotdan pastroqda uch yoki to'rt yard narida, dumaloq joyni tozaladi. U Yupiterga ipni olib, daraxtdan pastga tushishni buyurdi.
Endi mening do'stim hasharotlar tushgan joyiga kichik bir tayoqni yerga bosdi. U cho'ntagidan uzun lenta o'lchovini olib, uchini daraxtning eng yaqin qismiga mahkamladi. Keyin lentani ochdi, shunda u tayoqqa tegdi va ellik futgacha tashqariga chiqdi.
Yupiter uning oldiga bordi va butalarni belkurak bilan tozalab tashladi. Ellik futda ikkinchi tayoq yerga bosildi; va uning atrofi to'rt fut yana qo'pol doirada tozalandi. O'ziga bir belkurak olib, Yupiterga va boshqasini menga berib, Legrand bizdan, iloji boricha tezroq qazishni boshlashimizni iltimos qildi.
Rostini aytsam, keyingi ishlarni qilishni xohlamasdim. Agar kambag'al do’stlarimni xafa qilmasdan turib shunday qila olganimda, rad qilgan bo'lardim. Ammo u juda hayajonlangan edi, va men hech bo'lmaganda o’zimni yordam bergandek ko’rsatish uchun oqilona belkurakni olish deb bildim.
Lampalar yorug’ida biz ikki soat davomida juda chuqur qazdik, tuproq va toshdan boshqa qiziqadigan narsalarga duch kelmasdan besh fut chuqurlikka chiqdik. Keyin dam oldik va men oxirida bema'nilik bo'lishiga umid qilishni boshladim. Ammo Legrand juda hafsalasi pir bo'lgan bo'lsa ham, yuzini o'ychan artib, yana boshladi. Biz butun doirani qazdik va endi yana ikki fut chuqur qazdik. Hali ham hech narsa ko'rinmadi. Nihoyat do'stim yuziga achchiq mag'lubiyat nigohi bilan yuqoriga chiqdi. U asta-sekin ish boshida tashlagan paltosini kiydi. Yupiter asboblarni yig’ishtirdi va chuqur sukut bilan uy tomon yo’l oldik.
Biz bu yo'nalishda bir necha qadam qo'ygan edik, Legrand baland ovoz bilan Yupiterni yoqasidan ushlab oldi.
- “Sen ahmoqsan!” - deb baqirdi u. – “Hech narsaga arzimaysan-da, darhol javob ber - chap ko'zing qaysi?”
- “E, xudoyim, xo'jayin! Bu mening chap ko'zim emasmi? - qichqirdi chol qo'lini o'ng ko'ziga qo'yib, xuddi qo'rquvda ushlab turdi, uning xo'jayini unga jarohat yetkazishga urinishi mumkindek.
- “Men shunday o'ylagandim! - Buni bilgandim! Xurra!” - qichqirdi Legrand. 'Kel! Biz ortga qaytishimiz kerak." Keyin, xotirjamroq gapira turib, - “Yupiter, bu ko'zmi yoki unisi, - bu erda u har bir bechoraning har bir ko'ziga tegib, - qaysi tomondan qo’ng’izni tashlading?”
- “Aytganingizdek bu ko'z, ustoz - chap ko'z,” - xizmatkor yana uning o'ng ko'ziga tegdi.
- “Yaxshi; bu yetarli; yana bir urinib ko'rishimiz kerak.”
Daraxt tomonga qaytdik. Do'stim tayoqni hasharot tushgan, belgilangan joyga, oldingi holatidan g’arbga ozgina siljitdi.
U yana lenta o'lchovi daraxtdan tayoqqacha bo’lgan o’lchovni olib, 50 fut masofada to'g'ri yo'nalish bo’ylab davom etdi. Endi biz qazgan chuqurdan uzoqda bir necha yardga yetdik. Ushbu yangi pozitsiya atrofida yana bir doira belgilandi va biz yana belkuraklar bilan ishlashni boshladik.
Biz, sukunatda, bir – bir yarim soat davomida qaziyotgan edik va bizni itning daxshatli yig’lashi chalg’itdi. U tusaddan chuqurga sakradi va shiddat bilan qazishni boshladi. Bir necha soniya davomida odam suyaklarini, ikki butun tananing qoldiqlari ko'rdik. Ular chirigan kiyim bo'lib ko'ringan chang bilan aralashib yotar edi. Qazishda davom ettik, birdan uch yoki to’rtta oltin va kumush tangalar bo’laklari lampalarimiz nurida yarqiradi.
Legrand bizni davom ettirishga undadi va katta temir halqa paydo bo'lganida u zo’rg’a gapirdi; tez orada kuchli yog'och qutining qismi ekanini bildik. Biz qattiq ishladik va shu o'n daqiqa hayotimdagi eng hayajonli voqealar biri bo’ldi. Bu quti uch yarim metr uzun va eni uch metr, chuqurligi ikki yarim metr edi. Olti odam ko’tarsa bo’ladigan halqa oltitadan biri bo’lib – har bir tomonda uchtadan joylashtirilgan edi. Ammo biz uni zo'rg'a qimirlata oldik. Baxtimizga, qopqog'i faqat ikkita sirg’aluvchi qapqoq bilan to’sib qo’yilgan edi. Ularni hayajondan nafasimiz qisib va titrab orqaga tortdik. Bebaho xazina oldimizda yaltirab turardi. Chiroqlarning quti ichiga tushib ketganda, oltin va zargarlik buyumlaridan nur porladi, va og'riqdan ko'zlarimizni burishimizga sabab bo'ldi.
Men o'zimni bu boyllikka qaragandagi holatimni izohlamayman. Taxminan ikki minut, biz hech narsa demadik va qimirlamay turaverdik. Keyin Yupiter huddi tushidagi kabi tiz cho'kib yiqildi. U qo'llarini yelkasiga qo’yib, ohista dedi: - “Bularning hammasi tilla qo’ng’izdan kelib chiqdi; hammasi
Shu kichkina tilla qo’ng’izni deb!”
Nihoyat, kun yorishishidan oldin xazinani ko'chirish haqida o'ylash kerak edi. Qisqa munozaradan so'ng biz qutini yengillatishga va og’irroq bo’laklarning yarmidan ortig’ini butalar orasiga yashirishga qaror qildik. Itni qo'riqlash uchun qoldirib, biz quti bilan shoshildik. O’ta charchoqli sayohatdan so'ng, biz kunduzi soat birda xavfsizlik kulbasi yetib oldik.
Ikkigacha dam oldik, keyin uchta kata sumka bilan tepalikka qaytdik. Soat to'rtga yaqin chuqurlikka yetib bordik, xazinaning qolgan qismini oramizda imkon qadar teng ravishda taqsimladik.
Biz ikkinchi marta uyga yetib kelganimizda, kunning kuchsiz nuri sharqda daraxt uchlarida paydo bo’lgandek tuyuldi.
Navbatdagi dam olishdan so'ng, biz xazinani ko'rib chiqdik va juda ehtiyotkorona saraladik. Biz qisqa vaqt ichida, tasavvur qilganimizdan ham ko’proq xazinaga ega bo’ldik. Tangalar
450,000 dollardan ko’p edi. Bitta kumush ham yo'q, har xil Yevropa mamlakatlardan kelgan pullar edi. Bu qimmatbaho zargarlik buyumlari va yuzlab oltin likopcha va chashkalar, uzuklarni eplash qiyin edi. Ularning jami deyarli 400 ingliz funtining vazni keladigan chiroyli tilla soatdan tashqari uchtasining har biri kamida 500 dollarga arzir edi. Biz butun xazina bir yarim million dollarga arziydi deb hisobladik, ammo keyinchalik, uning qiymati o’ylaganimizdan ham kattaroq ekanligini aniqladik
Keyingi oqshom Legrand menga bu kashfiyotga uni nima undagani haqida to’liq ma’lumot bera boshladi.
- “Esingizdami,” - dedi u, -“o'sha, men sizga hasharotning rasmini chizgan qog'oz varag'i.”
- “Boshsuyagiga o’xshash hasharotmi?” - so'radim.
- “Ha; yaxshi, o’sha qog'oz, aslida, juda nozik bir hayvon terisi edi. Siz uni menga qaytarib berganingizda, men ham qo’ng’iz chizgan tomonimda bosh suyagini ko’rdim. Ammo bir lahzadan so’ng, terining orqa tomonidagi chizmaga qaradim. Bu g’alati edi; terining ikkala tomoni ham kir ekanligiga ishonchim komil edi, chizayotganimda iz qolmagan edi.”
- “O'sha kecha, siz ketganingizdan keyin va Yupiter tezda uyquga ketganida, bu sirni ochishga harakat qildim. Bu teri parchasi biz hasharotni ushlagan joyda yaqin, qumga chala ko'milgan holda topilgani esimga tushdi.
Yupiter olib, ushlagan jonzoti uni tishlab olishidan qo’rqqan. Men hasharotni teriga o’radim va do’stim G. ni ko’rib qolgan paytimgacha ko’tarib ketayotgan edim. Unga qo’ng’izni berib turganimdan keyin, terini qopimga soldim.
- “Men chuqur o'ylanib o'tirganimda, yana bir g'alati bir haqiqatni esladim, u shunday edi: biz hasharotni topgan joyimizda qadimgi kemaning cho’kkanini – qirg’oqda faqatgina bir necha yog’och bolaklari qoldiqlari – payqadim. Shunday qilib, bu yerda qandaydir bog’liqlik bor edi – cho’kkan qayiq, - skelet tasvirlangan - qog’oz emas – terining bir bo’lagi. Ma’lumki, bosh skeleti tasvirlangan bayroq – bu, dengiz qaroqchilarining belgisi hisoblanib, ular hujum qilganda ko'tardiladi.”
- “Ammo,” – deb gapga qo’shildim, - siz qog'ozmi yoki terimi – chizma chizayotganinggizda hech qanaqa belgi yo’q deb aytgan edingiz, bosh suyak rasmi keyin qayerdan, qachon paydo bo’ldi?”
- “Sir ham mana shunda edi, uzoq qolmagan bo’lsa ham. Voqea zanjirining har bir tafsiloti miyamga kela boshladi. Siz kelgan oqshom, havo sovuq edi (Qanday omadli hodisa!), siz gulxan yonida o’tirgan edingiz. Terini qo’lingizga berishim bilanoq, siz chizmani ko’zdan kechira boshlagan paytizda it kirib keldi va sizga sakradi. Bir qo’lingiz bilan uni o’ynatdingiz va boshqa qo’lingizda tugan teri esa gulxan tomonga tushib ketdi. Keyin siz uni olib bosh suyagi tasvirini ko’rdingiz, ammo mening chizgan hasharotim terining boshqa tomonida – siz ko’rmagan tomonda edi. Bu menga aqlli bo’lib tuyuldi, issiqlik skelet tasvirini yuzaga keltirdi deb o’yladim. Ma'lumki, ba'zi moddalar mavjud bo'lib, ular orqali qog'ozga yoki teriga yozish mumkin, shunda harflar faqat qog'oz qizdirilganda ko'rinishi mumkin. Ertami-kechmi, issiqdan material olinganda yozuv yo’qoladi, lekin u qizdirilganda paydo bo'ladi.
- “Bu fikrning kuchliligini sinab ko'rish uchun men darhol uni gulxan tayyorladim va teri bo’lagini to’liq qizitdim. Bir necha daqiqada boshsuyagi ro'parasida burchakda echki bolasi shakli paydo bo'ldi – chaqaloq. Siz mashhur Kapitan Kidd haqida eshitgan bo’lsangiz kerak, men shu zahoti chizmada tasvirlangan hayvon uning dastxati bo’lishi kerak deb o’yladim. Chunki, teri bo’lagining pastki o'ng burchagidan bu fikr qat'iy ko’rinib turardi. Shuningdek, tepadagi bosh suyagi tasviri o'ziga xos rasmiy tamg'a sifatida paydo bo'ldi.”
- “Ammo, imzo va tamg’a o’rtasida hech qanaqa xabar yo’q edimi?” – deb so’radim.
- “Birdaniga emas; ammo, qandaydir katta boylik borligiga ishonchim shunchalik kuchli ediki, terini tekshirishda davom etdim. Gulxan uchun o’tin yig’ib, bir oz suv isitdim va uni ehtiyotkorlik bilan yuvdim. Uni loyga buladim, muvaffaqiyatsizlik bilan bog’liq bo’lsa kerak deb o’ladim. Qurigan paytda, kapitan Kidd haqida o'yladim va u xazinani bu sohil bo'ylab bir joyda ko’mgan. U jasur va muvaffaqiyatli qaroqchi edi va hech bo'lmaganda biron bir haqiqatni bilmasdan turib, uning yashirilgan boyligi haqidagi hikoyalar shunchalik uzoq va doimiy bo'lgan. Hikoyalarning hammasi pul uchun izlanish bilan bog'liqligini eslaysiz, uni topish haqida emas; va bu menga oltin ko’milganligiga ishora berdi. Men uning o'rnini ko'rsatuvchi e’tiborning yo'qolishi - Kiddga halaqit bergan yoki boshqa qaroqchilar uni yana topib olmasliklari kabi xodisalar ro’y bergan bo’lishi mumkin deb o’yladim. Men hozir umidni his qildim, deyarli aniq bir narsa, dafn joyining yo'qolgan yozuvi mavjud terining parchasi juda g'alati topilgan.
- “Keyin nima qildingiz?”
- "Men terini tavaga qo'ydim, bosh skeleti va bola yuzi tasviri tushirilgan tomonini pastga qaratib, yonib turgan olov ustiga qo’ydim. Bir necha daqiqa ichida, tavani olib, terini ko’zdan kechirdim. terini ko'rib chiqdim. Mening buyuk xursandchiligim, huddi hozir ko'rib turganingizdek edi.”
Bu yerda Legrand, hozir gapirib berganidek terini yana qizdirdi va menga tutdi. Qizil rangda, bosh skeleti va echki o'rtasida, quyidagi belgilar paydo bo'ldi:



- “Men buni tushinishga qodir emasman,” - dedim unga terini qaytarib.
- “Va baribir, - dedi Legrand, - yechim juda qiyin emas;
Kidd uchun, siz tasavvur qilganingizdek, juda aqlli odam emas edi. raqamlar va belgilar bir ma'noga ega; va ushbu turdagi sirlar bilan ozgina mashq menga ularni tushunishni osonlashtirdi. Men bundan ming marta qiyinroq muammolarni yechimini topganman.
Odatda birinchi so’ralishi kerak bo’lgan savol: bu qaysi tilde yozilganligi? Bunday holda, bu hech qanday muammo emas,
Kiddning imzosi o'rnida echki yoki bolaning tasviri ingliz tili qo’llanilganligini aniq ma’lumot beradi.
Keyingi qadam, xabarda eng ko'p ko'ringan raqamni yoki belgini aniqlash. Men birdaniga eng ko’p qo’llanilgan 8 raqami ekanligini ko'rdim, ammo ehtimol, ikkilangan paytingizda avval ularning hammasini sanab olish yaxshidir. Bu yerda ingliz tilida ko’p uchraydigan harf “e”. Keyin, agar 8 juft holatda bo’lsa, - ingliz tilida odatda “e” harfi ikkilangan holatda ko’p uchraydi, masalan, “meet”, “speed”, “seen”, “agree”, va shu kabi so’zlar.
Biz 8 raqami bu xabarda uch marta juft holatda uchraganini ko’rishimiz mumkin. 8 raqami e harfini anglatishiga ishonch komil qilishimiz mumkin.” Ingliz tilidagi barcha so'zlarning eng ommaviysi bu “the” hisoblanadi. Xabarga qarab har safar, bir xil tartibdagi guruhlangan har qanday, oxiri 8 bilan tugagan uchta belgini topishimiz kerak bo’ladi. Shu zahoti, huddi shunaqa tartibdagi besh marta takrorlangan “;48” ga ko’zimiz tushadi. Bundan bilamizki, “;” t ni va 4 raqami h ekanligini ifodalaydi.
“Keyingi, xabar xabar tomonda yozilgan oxirgi ammo bir marta ko’ringan “;48” ni ko’rishimiz mumkin. Endi aniqlangan harflarni quyidagi tarzda yozib chiqamiz:
; 4 8; (8 8; 4)
t h e t. e e t h
Bizda "the" va undan keyin yana ikkita so’z bor. Ikkita dedim, chunki ingliz tilida t bilan boshlanib eeth bilan tugaydigan bitta so’z yo’q. Barcha mavjud harflarni yig’ib, r harfi qolib ketganligini bilib olamiz, shunda “tree” (daraxt) so’zi hosil bo’ladi. “(” belgisi r harfini ifodalaydi.
“;48” belgisining xabar oxirgi qo’llanilganini tekshirish bizga yana yordam beradi. Quyidagi tartibni ko’rishimiz mumkin:

Tushirib qoldirilgan harflar “oug”, bizga “through” (orqali) so’zini berishi aniq. Chunki , ?, va 3 – o, u, va g harflarini ifodalaydi.

Men boshqa harflarni to'liq topishga intildim
menga allaqachon ma’lum bo'lgan harflardan to’liq foydalanib, qolganlarini aniqlashga intildim. Men bu eslatma boshidan unchalik yiroq bo’lmagan 83(88, ni yozib oldim:

"Bu faqatgina “degree” (daraja) so'zi bo'lishi mumkin, menga t belgisi d harfini ifodaladi.

Menimcha, tafsilotlarni davom ettirishim shart emas. Qanday qilib yechimga erishilganligi haqida va so’zlarga tarjima qilish unchalik qiyin bo’lmaganini ko’rsatish uchun sizga fikr berish maqsadida yetarlicha aytdim. Bu soha bo’yicha o’z bilmimdan foydalanishimga to’g’ri keldi. Va mening tarjimam quyidagicha:
Iblis o'rindig'idagi Bessop qal'asidagi yaxshi stakan – qirq bir daraja - shimoliy-sharqda va shimolda - sharq tomondagi yettinchi shoh - o'lim boshining chap ko'zidan otilgan - otish orqali daraxtdan ellik fut naridagi chiziq.
"Bessop ismli oila haqida eshitganman, bir paytlar, mamlakatning shu qismida, u katta yer egasi edi. Men o’sha yerdagi keksa odamlardan bu haqida so’radim va ancha yillar ilgari ushbu oila bilan xizmatda bo’lgan ulug’ yoshli ayolni uchratdim. U “Bessop qarorgohi” deb nomlangan joy haqida eshitgan ekan va meni u yerga olib bora olishini aytdi, ammo, u yer umuman olganda hech qanaqa qarorgoh emas, katta qoya ekan.
Biz buni hech qanday qiyinchiliksiz topdik. U bir guruh tartibsiz qoyalar bo’lib, ulardan biri boshqalaridan balandroq va umumiy ko’rinishidan juda ham qasr minorasiga o’xshar edi. Men bu minoraning tepasiga chiqdim va keyin nima qilishga hayron bo’lib o’sha yerda o’tirdim.
Men o'tirgan joydan pastda, to'satdan ko'zlarim hovlidagi tor tosh tokchaga tushdi. U huddi orqa suyangichi bor stul va o’rindiqqa o’xshar edi va bu yozuvda keltirilgandek “iblisning o’rindig’i” ekanligiga shubham yo’q edi.
Men o'zimni pastga tushirdim va faqat bitta holatda o'tirish imkonsiz ekanligini bildim. Endi men xabarning ma'nosini tushundim.
“Yaxshi stakan” umuman ichimlik ichish uchun mo’ljallangan stakan ma’nosida emas, degani emas, dengizchilar oynasi - yoki teleskop - bu "shayton o'rindig'i"da o'tirish uchun mumkin bo'lgan holatdan foydalanish. “Qirq bir daraja –shimoliy-sharq va shimoldan” so’zlari oynani ko’rsatuvchi yo'nalishlar edi. Juda hayajonlanib, uyga shoshildim, teleskopimni topdim, yana qoyaga qaytdim.
- “Men yo'nalishni va quyosh holatini, imkon qadar soatim bo'yicha yaxshi baholay oldim, teleskopni asta-sekin yuqoriga va pastga siljitdim. Uzoqlikdagi kata daraxtning tepasidagi barglarning dumaloq ochilishi diqqatimni tortdi. Ushbu ochilish markazida men bir-ikki daqiqadan keyin oq dog' - inson bosh skeleti kabi ko’ringanini bildim.
- Endi hammasi menga tushunarli bo'ldi. O'sha daraxtning sharqiy qismidagi yettinchi shox ustida boshsuyagi kerak edi. Bosh skeletning chap ko'zidan yerga "otishim" yoki biror narsani tashlashimga to’g’ri keldi; keyin, ellik fut uzoqlikka, men “o’q uzgan” joy orqali daraxtdan chiziqni belgiladik. Bu paytda men xazina yashiringan bo'lishi mumkin deb o'yladim.
“Ertasi kuni men qiyinchilik bilan daraxtni topib siz uchun yubordim; va o'zim bilan bo’lgan sarguzashtlarning qolgan qismini siz ham bilasiz.”
- “Nazarimda, chuqur qazishdagi birinchi urinishda, Yupiterning ahmoqligi chap emas o’ng ko’z orli qo’ng’izni tashlashi tufayli xazinani o’tkazib yuborishingizga sabab bo’ldi.”- dedim.
- “Aynan shu xato oltinning holatidan besh-olti metrga farq qildi.”
- “Ha, ko'ryapman; va hozir men tushunmaydigan faqat bitta narsa bor. Chuqurdan topilgan suyaklarni qanday izohlaysiz?”
- “Ularni tushuntirishning faqat bitta usuli bor, ammo bu shunchaki bunday shafqatsizlikka ishonish dahshatli. Kidd xazinani ko’mishga yordam bergan bo’lishi kerak.
Keyin, ish tugagach, ehtimol uni sirini hech kim bilan bo'lishmaslik yaxshiroq deb o'ylagan. Uning odamlari chuqurda band bo'lgan paytda, ikkita o'q otish yetarli bo’lgan bo'lishi mumkin; yoki, ehtimol, bu ko'proq narsani talab qilgandir - kim ayta oladi?”