Xvi bob. 0 ‘smirlik davri reja

16.2. 0 ‘smirlik davrida yetakchi faoliyat
330

---

0 ‘smirlik davrida yetakchi faoliyat shaxsiy intim muloqotdir. 
0 ‘smirlik davrida yetakchi faoliyat — bu o‘qish, muloqot ham ­
da m ehnat faoliyatidir. 0 ‘smirlik davri muloqotining asosiy va- 
zifasi — bu do‘stlik, o‘rtoqlikdagi elem entar norm alarini aniqlash 
va egallashdir. 0 ‘sm irlar m uloqotining asosiy xususiyati shun­
dan iboratki, u to‘la o‘rtoqlik kodeksiga bo‘ysunadi. 0 ‘smirlarni 
o‘z tengdoshlari bilan muloqotda bo‘lishi g‘oyat katta aham iyat­
ga egadir. 0 ‘smirlar do‘stlik, o‘rtoqlik va o‘zaro yordamlashuv- 
ni ham m a narsadan yuqori qo‘yadilar: ana shunday o‘zaro m u­
nosabatlar, o‘spirinlik yillarida ham davom eta beradi. Bunda 
o‘sm irlar va ilk yoshdagi o‘spirin o‘quvchilarniig xulq-atvorlari- 
ga do‘stlari ota-onalar va pedagoglarga nisbatan bir necha m arta 
kuchliroq ta ’sir etadilar. Buni shu bilan tushuntirish m um kinki, 
o‘sm ir bolaning yetilmaganligi va tajribasizligi uni tevarak-atrof- 
dagi kim salardan m adad axtarishga majbur qiladi. 0 ‘sm ir bolaga 
uning istaklarini tushunadigan va ularni amalga oshirishga yor- 
dam beradigan do‘st kerak. 0 ‘sm irning do‘stlari bilan muloqoti 
ham o‘ziga xos xususiyatlarga ega. Tengdosh bolalar bilan prin- 
sipial tenglik holatidagi m unosabatlar muhitiga nisbatan o‘smirda 
alohida qiziqish bo‘ladi. Bu hoi o‘sm irda yuzaga keladigan shax­
siy kattalik hissining etik mazm uniga mos keladi. K attalar bilan 
muloqotda b o iish tengdoshlari bilan bo‘lgan m uloqotning o‘rnini 
bosa olmaydi.
0 ‘sm ir uchun tengdoshlari bilan bo‘lgan muloqot u m usta­
qil harakat qiladigan o‘zining shaxsiy munosabatlari muhitiga 
ajraladi. U bunga haqqim bor, deb o‘ylaydi, o‘z huquqlarini hi­
moya qiladi va aynan shuning uchun ham o‘rtoqlari bilan bo‘lgan 
munosabatga kattalarning o‘rinsiz, qo‘pol aralashuvi o‘sm irning 
xafagarchiligiga va noroziligiga olib keladi.
0 ‘smirda tengdoshlar bilan muloqot qilish va ham korlikda- 
gi faoliyatga intilish yaqqol namoyon bo iad i. Jamoa hayoti bilan 
yashash, yaqin o‘rtoqlar, do‘stga ega bo‘lish xohishi — do‘stlar to ­
m onidan qabul qilingan, tan olingan, hurm at qilingan bo‘lishdek 
kuchli xohishdir. Bu o‘sm irning m uhim talabiga aylanib boradi.
331

---

0 ‘sm ir uchun eng yoqimsiz vaziyat — jam oa va o‘rtoqlarining 
noroziligi, muloqot qilishni istamaslik, eng og‘ir jazo esa — ochiq 
yoki nooshkor aloqa uzish, gaplashmaslikdir.
0 ‘smirlar do‘stlik kodeksining muhim m e’yorlari — sha’nini 
hurm at qilish, tenglik, sodiqlik, do‘stga yordam, to ‘g‘riso‘zlik.
D o‘stlik