Xx аср ўзбек адабиётида рубоий ва қитъа


Қаранг: Л. С. В н г о т с к н Гь Мьнплепио и речь, Соиэкгил, 1934


Download 3.59 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/63
Sana10.11.2023
Hajmi3.59 Mb.
#1764907
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   63
Bog'liq
Bahrom Ismoilov. Dunyoni bilishda til va tafakkur birligi

21 Қаранг: Л. С. В н г о т с к н Гь Мьнплепио и речь, Соиэкгил, 1934.
: 2
Қаранг: А. Н. Л е о п т ь е в, Ра шптне памяти, М , 1930.
2! Қаранг: Г. Л Разенгард Пупко, Рочь п раш иш с воспрнятия ре- 
бенка, «Учен. зап. Ленинградского педагогического института», т. 7, 1953; 
Ф. И. Ф р а д к и н а, Возникновепие речи у ребепка, ўша ерда.
24 Қаранг: А. Г. И в а н о в-С м о л е п с к п н, О взаимодействин первой 
и второй снгнальннх снсгем прн некотормх фнзнологпческих и патофизио- 
логнческпх условпях, «Фшнологический журпал СССР», т. 35, 1939.
25 Қаранг: А. А. Л ю б л н н с к а я. Роль слова в развитии 
познава- 
тельпон деятельности рсбенка, «Доклади на совешанин по психологпн», 
1954, стр. 124.
44
www.ziyouz.com kutubxonasi


ш! аппқлади. Бу «сухбатда» у ўзлари тчшиб қолган холатии 
апализ қилади. Буни ўзинипг авпалгп тажрибаси билаи боғ- 
лашга уринади. Бупда бола псн.хнкасипнпг фаолиятида сўз- 
пннг роли ўз-ўзидап асн.
Бола психикасиннпг шакллаииши ва ривожлапишига нутқ 
бовосита таъсир 
этади. 
Бупда боладаги п\1қпннг қанча- 
лик ривожлаш ап.пп и кўзда тугил.моқда.
Шу нуқтаи назардан Л. Р. Лурнн ва Ф. Я. Юловичлар ўт- 
казган тажрнба диққатга сазовордпр2Қ Бу ўртоқлар хам боқ- 
ча ёшига етмагап болалар 
психнкасинппг шакллаппшн ва 
рпвожланшпида сўзнинг ролинн аниқлаш юзаеидан тажриба 
ўтказднлар. Бола нутқинипг рпвожлапиши пспхпка ривожи- 
пнпг бсвосита замнпи эканлигн тажрибада аннқландн.
Д\аълу.мки, сезги инсон онги фактларидан бириднр. Сабабп 
онгпинг ижтпмонп практнка асоснда шакллашшш ва рпвожла- 
нпшидир. Шупи унутмаслик керакки, практнка, ме.хнат жа- 
раёни бу аввало кишнларнинг ўзаро алоқа ва муносабатлари- 
ни, фаолият ва фикр алмашувларини билдирали. 
1
\у жараён, 
албатта, тилснз амалга ошиши мумкии эмас! Меҳнат ва тнл 
нисонни қайвоиот дупёсидаи ажратди. Пнсон тили ижтнмоий 
практнка асоснда ривожланди. Демак, нракгпка ҳам тнлсиз 
бўлиши мумкип эмас. Шунииг учун ҳам биз практика сезгпга 
таъснр қплади деганда тилнинг ҳам таъсприни назарда ту- 
тамиз. Сезги оргаиларигнна эмас, шу билан бирга умуман 
кишининг психнк фаолияти ҳам тил туфайли ижгнмоий прак- 
тикага айланади. Ҳапвонот оламида псп.хнка пндивидуа.т ри- 
вожланиш ма.ҳсули бўлса, кишилнк жамиятида психика прак- 
гпка ва тил ёрдамнда бошқа кишилар тажрибаснпи ўзлашти- 
рпш жараёнида камол топадп.
Утмиш авлодлар тажрибасини ўзида мужассамлаштирган 
тнл гўдак дунсга келиши билан уни ижтнмоий практика таъ- 
сирига тортади ва уиинг психикасига таъсир қила бошлайди.
Предметлар ва улар алоқаларини атаган ҳамда уларга 
пом бериб келган катта ёшдаги кншилар болалар мнясида 
ташқн дунённ акс эггнра борадилар.
ё ш
болалар катталар билан муносабатда сўз системасинн 
ўзлаштирадплар ва бу билан болада психик процесслар бу- 
туплай қайтадаи тузилади. Бунда диққат, хотира, тасаввур, 
тафаккур ва ҳаракатиииг янги шаклдари юзага келади. Ма- 
салан, рус тилидаги «чернильница» сўзипи ўзлаштирар экан, 
бола зарурий равншда шу сўзда еистемага келтирилган таш- 
қи дуиё таъсприни эгаллайди, беихтиёр сиёҳдонпи («черпиль- 2
6

Download 3.59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   63




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling