Xxii bob k u lo n o m etriy a

t
) oraligMda elektr miqdorini 
h iso b la b boradi va elektroliz davom ida yigMndi Q qiym atni bcradi.

---

Elektr kimyoviy kulonometrlar o ‘z m ohiyati b ilan e le k tro litik
b o ‘g ‘in b o iib , 
1 0 0
% li tok sam aradorligiga ega sistem a u c h u n katod 
yoki anod jaray o n i, yoki har ikkala jarayon n atijasid a h o sil boMgan 
m o d d a n in g m iq d o rin i oM chashga a so sla n g a n . A jra lib c h iq q a n
m oddaning miqdorini oMchash b o ‘yicha elektr kim yoviy kulonom etrlar 
q u y id a g ila r g a bo M in ad i: titra tsio n , gaz, k o l o r i m e t r i k , e le k tr  
g r a v i m e t r i k , k u lo n o m e tr ik  v a b o s h q a la r. E l e k t r g r a v i m e t r i k  
kulonometr\3iTga m is, kum ush va kum ush galogenid kulon om etrlari 
kiradi. U lam ing tuzilishi oddiy b o ‘lib, o'lchash aniqligi e le k tro d sirtiga 
c h o ‘kadigan m oddaning zichligi (sifati), analitik ta ro z in in g aniqligi 
va sSzgirligiga b o g ‘liq. M isol tariqasida mis k u lo n o m etrin in g ishlash 
tartib in i k o ‘rib chiqam iz. E lektrolitik b o ‘g ‘inga (2 2 .6 -c h iz m a ) 1 M 
CuSO^, 1 M KjSO^, 0,1 M H,SO^ solinadi. Elektroliz n a tija sid a platina 
katodi sirtida zich m is m etali qavati hosil b o 'lad i. A nod s ifa tid a mis 
plastinkasi ishlatiladi. E lektroliz tugashi bilan platina e le k tro d i yuvib, 
qu ritilad i. K ichik elek tr m iqdorini topishda ku lo n o m etrn irig aniqlik 
darajasi biroz pastlik qiladi, chunki ch o ‘kkan m is e ritm a d a g i Cu^* 
b ilan qism an reaksiyaga kirishib, Cu* ni hosil qiladi. K a to d g ‘ovak 
id ish g a jo y lash tirilg an b o ‘ladi, bu ch o 'k m a k ristallarin i b ex o sd a n
y o 'q o lis h d an saqlaydi. Titratsion kulonometrda e le k tro liz davrida 
eruvchan m ahsulotlar hosil b o 'la d i, ular so ‘ngra biror s ta n d a rt eritm a 
yordam ida titrlanadi. Bunday kulonom etrlarda quyidagi realcsiyalarga 
o ‘xshash reaksiyalardan foydalanish mumkin:
a) 
(ajralgan yod tiosulfat bilan titrlanadi);
b) Fe^*-»Fe^"^. Hosil boMgan Fe^"^ MnO^“ yoki Cr^O^^" y o rd a m id a
titrlan a d i. T itratsion kulonom etrlardan faqat k atta elek tr m iq d o rin i 
oMchash uchun fo y d alan ish m um kin.
22.6-chizm a. Elektr gravimetrik 
kulonometrning tuzilishi
22.7-chizma. Titratsion 
kulonometrning tuzilishi

---

A n iq la s h x a to si s ta n d a rt e ritm a titr in in g q a n c h a lik t o ‘g ‘ri 
o ‘rn atilg an lig i va titrant eritm asining qanchalik aniq oM chanishiga 
b o g 'liq . Titratsion kulonom etm ing sxemasi 22.7-chizm ada keltirilgan. 
A nion va kationlar o ‘zaro kim yoviy ta ’sirlashm asligini ta ’m inlash 
uchun ular g ‘ovak to ‘siq ( g ‘) yordam ida ajratilg an . T itrlash ichki 
id ishning bevosita o ‘zida elektroliz tugaganidan keyin o ‘tkaziladi.