Xxii bob k u lo n o m etriy a

Bevosita potensiostatik l^ulonometriya. 
Eritmalarda elektrolizning 
so d ir boM ishi u ch u n e le k tro d la rg a p o te n sio sta td a n b e r ila d ig a n
k u ch lan ish b o ‘g ‘indagi anod va katod hodisalari n a tija sid a paydo 
bo 'lad ig an elektr yurituvchi kuchdan katta bo ‘lishi kerak, y a ’ni
U > e.yu.k. = E^-Ej^.
Elektroliz tokining samaradorligi tekshiriladigan m odda tarkibida 
b o ‘ladigan turli xil kirishmalaming katod va anodda bevosita ishtirok etishi 
bilan b o g ‘liq. Ulaming elektrod reaksiyalariga uchrashi natijasida tokning 
sam aradorligi kam ayadi. E rituvchi molekulalari ham k ato d va anod 
hodisalarida ishtirok etishi mumkin. Bu ham tokning sam aradorligini 
kamaytiradi. Tokning samaradorligi 100 % bo'lishi uchun tekshiriladigan 
eritmada aniqlanadigan moddaning oksidlanish yoki qaytarilish potensialida 
oksidlanadigan yoki qaytariladigan begona elektr aktiv moddalar lx)‘lmasligi 
kerak. Shuning uchun ham ishchi elektrodning potensialini tanlash uchun 
tekshiriladigan eritmada mavjud bo'lgan barcha moddalaming voltamper 
egri chiziqlari alohida tushirilishi kerak (22.3-chizma).
A gar voltam per egri chiziqlari yordamida elektroliz sharoitida xalaqit 
beruvchi elektr aktiv b o ig a n kirishm a borligi (22.4-chizma) aniqlangan 
b o ‘lsa, uni tekshiriladigan m oddani elektroliz qilishdan oldin y o ‘qotish 
kerak. Buning uchun turli xil kimyoviy, fizik kimyoviy va elektr kimyoviy 
usullardan foydalanish m um kin. Kimyoviy usullar qatoriga ch o 'k tirish , 
kom pleks birikm alar shaklida niqoblash kiradi. Ekstraksion ajratish uchun 
kirishm a u yoki bu erituvchi yordam ida ekstraksiya qilinadi. K im yoviy

---

va ekstraksion usullarning xavfli tomoni ham mavjud bo'lib, kimyoviy 
m oddalar (cho‘ktiruvchi, kompleks hosil qiluvchi, ekstragent) bilan 
birgalikda yangi kirishmalaming kiritilishi ham mumkin.
2 2 .3 -c h iz m a .
V oltam per egri ch izig 'i
2 2 .4 -c h iz m a . T ek sh irilad ig an (B) 
va b e g o n a (D , D ') m od d alarn in g
v o lta m p e r egri ch iziq iari.