Xxii bob k u lo n o m etriy a

l-hegona modda tekshiriladigan 
moddadan oldin oksidlanadi 
(qaytariladi); 2 -begona modda 
tekshiriladigan moddadan keyin 
oksidlanadi (qaytariladi)
Shuning uchun ham imkoni boricha ajratish uchun elektr kim yoviy 
usullardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Bundan tashqari, xalaqit 
b eru v ch i m od d alarn in g ta ’sirini y o 'q o tis h d a e le k tro liz sh aro itin i 
0
‘zgartirish yaxshi natijalar beradi. Bu m aqsadda ishchi elektrodning 
tabiati, eritmaning pH  qiymati va boshqalar o'zgartirihshi mumkin.
Agar tekshiriladigan moddaning voltamper egri chizig'i begona, xalaqit 
beruvchi kirishmaning voltamper egri chizig'idan yetarlicha uzoq musbat 
sohada joylashgan bo'lsa (22.4-chizma, 1), oldin xalaqit beruvchi moddani 
elektroliz qilib (m oddaning diffuzion toki sohasiga to ‘g ‘ri keladigan 
potensialda), uni eritmadan y o ‘qotish (boshqa oksidlanish darajasiga 
o ‘tkazib) va so ‘ngra tekshiriladigan moddani elektroliz qilish m um kin. 
B egona moddaning voltamper egri ch izig 'i tekshiriladigan m oddadan 
keyin joylashgan bo'lsa, begona modda tekshiriladigan moddani aniqlash 
davom ida tokning samaradorligiga ta’sir ko'rsatm aydi (22.4-chizm a, 2). 
A gar tok samaradorligining 100% bo'lishini ta’minlashning iloji bo'lm asa, 
uni voltamper egri chiziqiari yordamida baholash mumkin. Buning uchun 
tegishli konsentratsiyali eritma uchun ( I - I j  
qiym atdan foydalaniladi.

---

Elektr kimyoviy va kimyoviy reaksiyaning tugash payti.
Aniqlanadigan modda konsentratsiyasining kamayishi elektroliz tokining 
kam ayishiga m os b o 'la d i. Shuning uchun ham m odda k o n se n tra t­
siyasining va elektroliz tokining vaqt birligida 
( 1 0 0
% li sam aradorlikda) 
o ‘zgarishi ishchi elektrodining doimiy potensialida birinchi tartibli 
reaksiyaning kinetik tenglamasi yordamida ifodalanadi:
bu yerda, I -  г vaqtga to ‘g ‘ri keladigan elektroliz toki,Л; 
- x—0 b o ‘lgan 
davrdagi elektroliz toki, Л; r - elektroliz vaqti, sek\ к -  mutanosiblik 
koeffitsienti {Ds/V)\ D -  diffuziya koeffitsienti (diffuzion qavatning qalinligi