Yakuniy nazorat bilet №1 1normal formadan 2normal formaga o’tish qanday amalga oshiriladi? Misollar keltiring

5. Ma’lumotlarni turli omillar bo’yicha qanday turlarga ajratiladi?
Ma’lumotlar turi natural va butun sonlar, haqiqiy (o’nlik kasr ko’rinishidagi) sonlar, satrlar, belgilar va boshqalarni o’z ichiga oladi.
Ma’lumotlarning abstrakt (mavhum) turlari – bu matematik model va shu model doirasida aniqlangan turli xil operatorlardir
Yakuniy nazorat
BILET № 14
1. Ma’lumotlarni fizik va mantiqiy tavsifi
J; Ma’lumotlarni tavsirlash va ular orasidagi munosabat aloqalar o‘rnatish 2 xil bo‘ladi:
 Logik yoki mantiqiy;
 Fizik;
Fizik tasvirlashda ma’lumotlar mashinani tashqi xotirasida saqlashi bilan farqlanadi.
Mantiqiy tasvirlashda esa amaliy dasturchi yoki foydalanuvchi tomonidan ma’lumotlarni tasvirlash ko‘rinishi tushuniladi.
2. Ma’lumotlar bazasini himoyalash.
Базадаги маълумотлар бузилиши ва йўқолишига қуйидагилар мисол бўлади: қурилмалардаги бузилиш; маълумотлар базасининг аппарат воситаларига физик таъсирлар; табиий офат; ваколатли фойдаланувчиларнинг хатолари; ваколатсиз фойдаланувчилар ва дастурларнинг ғаразли ниятдаги ҳаракатлари; МББТ ёки операцион тизимдаги дастурий хатоликлар; амалий дастурлардаги хатоликлар; фойдаланувчиларнинг конфликтли сўровларини ҳамкорликда бажарилиши ва б.
Ахборот хавфсизлигининг қуйидаги учта компоненталари тушунчаси орқали аниқланади: • конфиденциаллик (рухсат этилмаган киришдан ҳимоя); • бутунлик (ахборотни рухсат этилмаган ўзгартиришдан ҳимоялаш); • кириш хуқуқи (ишланувчанликни ҳимоялаш, бузилишдан ҳимоялаш, ахборот ва ресурсларни рухсат этилмаган ушлаб қолишдан ҳимоялаш).
Ахборот хавфсизлигининг сиёсатини ишлаб чиқишда, аввало ҳимоя қилинувчи объект ва унинг вазифалари аниқланади. Сўнгра душманнинг бу объектга қизиқиши даражаси, ҳужумнинг эҳтимолли турлари ва кўриладиган зарар баҳоланади.
Ma’lumotlar maxfiyligi (konfidentsialligi) buzilishiga sabab bo’luvchi taxdidlarga ixtiyoriy hisoblash tizimida saqlanayotgan yoki bir tizimdan boshqasiga uzatilayotgan ma’lumotlarni qasddan yoki tasodifan fosh etilishi kiradi. Maxfiylikni (kontsidentsiallik) buzilishiga ma’lumotlarga ruxsatsiz murojaat etishga qaratilgan g’arazli amallar, hamda dastur yoki malakasiz opreatorning tasodifiy xatosi sabab bo’ladi. Butunlik buzilishi taxdidiga axborot tizimida qayta ishlanayotgan yoki birlamchi axborot manbasidan kiritilayotgan ma’lumotlarni qasddan yoki tasodifan o’zgartirish amali kiradi. Butunlik buzilishiga biror shaxsning o’zining g’arazli maqsadi yo’lida ma’lumotlarni qasddan o’zgartirishi, hamda dasturiy yoki apparat tizimining tasodifiy xatoligi sabab bo’lishi mumkin.