Yangi elektr uzatish liniyalari, nimstansiyalar va boshqa yuqori kuchlanishli agregatlar-bularni hammasi energetik tizimnitashkil etadi

5. Qisqa tutashuv toklarini hisoblash

Elektr ta’minoti tizimida normal ish rejimini buzilishini asosiy sababi elektr tarmoqlarida yoki elektr jihozlarni elementlarida elektr izolyasiyasini ishdan chikishidan hamda xizmat ko‘rsatuvchi personallarni xatosi okibatida Qisqa tutashuvlarni yuzaga kelishidir. Elektr jihozlarni ishdan chikishidan keladigan zararni kamaytirish uchun Qisqa tutashuvlarda Qisqa tutashuv toklarini to‘g‘ri aniqlash va bu buyicha elektr jihozlarni,himoya apparatlarni va Qisqa tutashuv tokni cheklovchilarni to‘g‘ri tanlash kerak.

Hisoblashni soddalashtirishda eng uzun liniyani olamiz va bu liniya uchun almashlash sxemasini tuzib nuktalaridagi Qisqa tutashuv toklarini hisoblaymiz. Boshqa liniyalar uchun ham Qisqa tutashuv toklkri shunday bo‘ladi.

6.1. BPP danKTP1gacha eng uzun liniyani almashlash sxemasini tuzib nuktalaridagi Qisqa tutashuv toklarini hisoblash
Qisqa tutashuvlarda liniyani aktiv karshiligi induktiv karshilikni 1/3 dan kam bo‘lsa uni aktiv karshiligi hisobga olinmaydi.

a) KTP-6. Transformator TM-1600/10

P_kz=17 kvt
P_xx=2.6 kvt
U_k=6%
Aktiv karshiligi:

Induktiv karshiligi:

To‘la karshiligi:

g) GPP danKTP-1gacha kabel. Kabel turi AASHv-3x16mm²

L=168 m = 0,168 km
x₀=0,061 Om/km
r₀=0.62 Om/km
Aktiv karshiligi:
r_kab=r₀ ∙L=0.62*0.168=0,1 Om
Induktiv karshiligi:
x_kab=x₀^. L=0,061*0.168=0,01 Om
To‘la karshiligi:

Biz qisqa tutashuv toklarini hisoblashda gpp va sistema, havo uzatish linyalarin qarshiligini hisoblamaganimiz uchun uni o’rtacha “0.07+j1.18” deb olamiz

Z_gpp+c=0.07+j1.18=1.2 om
a) K1. Qisqa tutashuv KTP-2ni yuqori kuchlanish tomonida U_n=10,5 kV.

To‘la karshilik Z_K1=Z_gpp+c+Z_kab=0,07+j1,18+0,1+j0,01=0,17+j1,81=1,2Om

Davriy tok:

Zarbiy tok: k_y=1,8

I_∞=1,04 ^. I_k = 1,04 ^. 8.75 =9.1 kA
Qisqa tutashuv quvvati

g) K2. Qisqa tutashuv KTP-2ni past kuchlanish tomonida U_n=0,4 kV.

Qisqa tutashuv KTP-6ni yuqori kuchlanish tomonida Z_K2=(Z_K1+Z_ktp) ^.k_tt²=(0,17+j1,81+0.7+j4.1) ^.(0,4/10,5)² =0.0034+j0.009/10,5)² = 0,0096 Om
Davriy tok:

Zarbiy tok: k_y=1,8

I_∞=1,04 ^. I_k = 1,04 ^. 24=25 A
Qisqa tutashuv quvvati

Hisoblangan Qisqa tutashuv toklari 11-jadvalda keltirilgan

11-jadval

Avariya rejimi	KT nuktasi KT toki	K-1, kA	K-2, kA
min	Ikz, kA	8,75	24
	Iud, kA	22.3	61.4
	I∞, kA	9.1	25
	Skz, MVA	159	17.3

7. Kommutatsiya apparatlarini tanlash.

Elektr qurilmaarni birlamchi zanjiri uchun kommutatsiya apparatlarni va o‘tkazgichlarni tanlashda quyidagilarni hisobga olish kerak:
- uzok davomiy rejimda ishlashida izolyasiyasini va Qisqa vaktli ortikcha kuchlanishda mustaxkamligini ishonchligi;
- uzok davomiy rejimda ishlashida ruxsat etiladigan kizishi;
- Qisqa tutashuv rejimida chidamliligi;
- texnik-iqtisodiy jihatdan maksadga muvofikligi;
- kurilmani atrof muhitga mos bo‘lishi;
- etarli mexaniqmustaxkamligi;
- normal va avariya rejimida ruxsat etiladigan kuchlanish isrofi.
O‘chirgichlarni kurilma turi, nominal kuchlanishi va toki, ishlash sharti, konstruktiv bajarilishi hamda kommutatsiya kobiliyati buyicha tanlanadi. O‘chirgichlar teshib o‘tuvchi Qisqa tutashuv tokiga mustaxkamligi tekshiriladi.
Ajratgichlar va uzgichlar konstruktiv bajarilishi, kuchlanishini nominal qiymati, uzok davomiy toki va Qisqa tktashuv tokiga chidamliligi buyicha tanlanadi. Qisqa tutashtirgich nominal ulanish toki tanlanadi. Ajratgichlar, uzgichlar va Qisqa tutashtirgichlarni tanlashda asosiy talablar o‘chirgichlarga bo‘lgan talablar kabi bo‘ladi. YUklama o‘chirgichi nominal toki, kuchlanishi, ishchi rejimida ulovchi va uchiruvchi toki hamda teshib o‘tuvchi Qisqa tutashuv tokida chidamliligi buyicha tanlanadi.
Tok transformatorlari (TT) nominal birlamchi va nominal ikkilamchi tok va kuchlanishi va aniqlik sinfi buyicha tanlanadi. Qisqa tutashuvda termik va elektrodinamik chidamliligi tekshiriladi. Kuchlanish transformatori (TN) elektr ulchov asboblarni taminlash. BPPda blok sxema va transformatorlarni ajratgichlar, uzgichlar, Qisqa tutashtirgichlar ikki parallel normal uchirilgan ajratgichlar liniya tomonda tanlanadi. 1000V dan yuqori kuchlanishli apparatlarni tanlash sharti: