Yaponiya meydzi tiklanishi davrida. Islohotlar

1.2 Inqilobning borishi
XIX asrning 60-yillari oxirida. Yaponiyada burjua inqilobi sodir bo'ldi. U "Meydzi inqilobi" ("ma'rifatli hukumat") nomi bilan mashhur.
Yapon jamiyatining asosiy qatlamlari mavjud tuzumga qarshi chiqdilar: dehqonlar, ishchilar, hunarmandlar, savdo va sanoat burjuaziyasi, samuraylar - kichik dvoryanlarning harbiy tabaqasi va hatto ko'plab knyazlar, asosan janubi-g'arbiy knyazliklarning iqtisodiy jihatdan eng rivojlanganlari.
Bu harakatda zodagonlarning, ayniqsa mayda-chuydalarning ishtiroki uning hukumatning tashqi siyosatiga salbiy munosabati va ko'proq darajada ijtimoiy-iqtisodiy ahvolining yomonlashishi bilan bog'liq edi. Samuraylar shahzodalarning vassallari bo'lib, odatda o'z yerlariga ega bo'lmaganlar, lekin shahzodalardan guruchda maosh olganlar; vassallarning maoshi kamaydi, ularning soni qisqardi va ularning ko'pchiligi boshqa ijtimoiy guruhlar safiga qo'shildi. Dvoryanlar, jumladan, muxolif shahzodalar nisbatan birdamligi, harbiy tashkilotning mavjudligi va iqtisodiy imkoniyatlari tufayli harakatda yetakchi o‘rinni egalladi. Ular xorij tajribasini hisobga olgan holda islohotlar zarurligini tan oldilar, lekin ular yuqoridan, davlat yordami bilan amalga oshirilishi kerak edi, deb hisobladilar.
Bunday sharoitda knyazlik samuraylar harakatining o'ziga xos vazifalari shakllantirildi: syogunatni ag'darish, imperator hokimiyatini tiklash va uning nomidan zarur islohotlarni amalga oshirish.
1866 yil oxiri va 1867 yil boshida dehqonlar qo'zg'olonlari ayniqsa keng ko'lamga ega bo'ldi. Ba'zi shaharlar syogun ma'muriyatiga bo'ysunishdan bosh tortdilar. Yirik savdogarlar davlat amaldorlarining kuch-qudratini kamroq hisobga olib, kattaroq mustaqillikka intilardilar. Faqat poytaxtdagi Edo shahrida burjuaziya syogunni qutqarishga harakat qildi, chunki ko'plab yirik firmalar hukumatni moliyalashtirdi va uning bankrot bo'lishidan manfaatdor emas edi.
1867 yilda imperator Komei vafotidan keyin taxtga 15 yoshli Mutsuxito o'tirdi. Bundan foydalanib, syogunga qarshi koalitsiya rahbarlari yangi imperator nomidan memorandum tuzib, syogundan hokimiyatni imperatorga zudlik bilan qaytarishni va uning vahshiyliklari uchun javob berishni talab qiladilar. Ushbu memorandum 1867 yil oktyabr oyida shahzoda Tosa tomonidan Shogun Kaykiga taqdim etilgan. Raqiblarining katta kuchlarini hisobga olgan holda, syogun memorandum talablariga rasman rozi bo'ldi, ammo jangga faol tayyorgarlik ko'ra boshladi.
Syogun o'ziga sodiq qo'shinlarni ularga qarshi harakatga keltirdi, ammo ular qattiq mag'lubiyatga uchradilar (1868 yil yanvar). Bir necha oy o'tgach, syogun taslim bo'ldi. Hokimiyat knyazlar va samuraylar - imperator tarafdorlari qo'liga o'tdi. Imperator hokimiyatining tiklanishi rasman e'lon qilindi.
Muxolifat ham qurolli to'qnashuvga hozirlik ko'rayotgan edi. 5 knyazlikning harbiy kuchlari kuchli armiyaga birlashdi, ammo syogun ham qo'shinlarni yig'ib, ularni Kiotoga ko'chirishga muvaffaq bo'ldi. 1868 yil yanvar oyida Fusima va Toba janglarida syogun mag'lubiyatga uchradi va Edoga qochib ketdi. 1868 yil may oyida syogun hukumat qo'shinlariga jangsiz taslim bo'ldi va oilaviy mulkiga jo'nadi. Biroq inqilobchilarga qarshi janglar davom etdi. Oktyabr oyida Xonsyu orolida syogun tarafdorlari mag'lubiyatga uchradi, 1869 yil bahorida hukumat floti va qo'shinlari Xokkaydo orolida to'plangan harbiy kuchlarni mag'lub etdi. Syogunat mavjud bo'lishni to'xtatdi. Bu yillardagi voqealar Yaponiya tarixida Meydzi inqilobi sifatida qoldi. Bu nom imperator Mutsuxito hukmronligining rasmiy nomi Meiji deb ta'riflanganligi bilan bog'liq bo'lib, bu so'zma-so'z "" degan ma'noni anglatadi.
Dehqonlar harakatining tarqoqligi va yetarli darajada tashkil etilmaganligi, burjuaziyaning nisbatan zaifligi asosan bu inqilobning tugallanmagan xarakterini belgilab berdi. Shunga qaramay, mamlakat burjua taraqqiyoti yo'liga o'tdi. Buni boshlangan iqtisodiy va siyosiy islohotlar, garchi har doim ham izchil bo‘lmasa-da, lekin xolisona yapon jamiyatini modernizatsiya qilish, uni yuqori texnik va davlat-huquqiy darajaga ko‘tarishga qaratilgan bo‘lib ko‘rsatdi.
Imperator hokimiyatining tiklanishi natijasida Yaponiya zamonaviy davrga "sakrab" ketdi. Armiya qayta tashkil etildi. To‘liq harbiy flotni qurish boshlandi. Davlat tizimini isloh qilish, ijtimoiy va iqtisodiy islohotlar, shuningdek, o'z-o'zini izolyatsiya qilishdan voz kechish <#"center"> 2-bob. Meiji burjua islohotlari