Yarimo’tkazgichlarning yana bir muhim xususiyati ular elektrik o’tkazuvchanligining temperaturaga o’ta sezgirligidir

Dielektriklarga oid asosiy tushunchalar va kattaliklar

Ma’lumki, klassik elektrodinamika muxitlaridagi elektromagnit hodisalarini, tashqi maydondan tashqari, yana muhit xossalarini ifodalovchi

tushuncha va kattaliklar yordamida tadqiq qilgan.



^Е → elektr maydon kuchlanganligi - maydonning mazkur nuqtasiga

joylashtirilgan birlik musbat zaryadga ta’sir etuvchi kuch;



^P → qutblanish vektori, dielektrik birlik xajmining elektr momenti;



^D → elektr induktsiya (elektr siljish) vektori muxit ichida tashqi maydon va

uning ta’sirida paydo bo’lgan qutblanish elektr maydonining birgalikda birlik musbat zaryadga ta’sir etuvchi kuch;

ε→ muhitning nisbiy dielektrik singdiruvchanligi (dielektr doimiy) – Gauss

birliklar sistemasida izotrop muhitda ^ va ^ orasida proportsionallik

D

Е

D

Е

koeffitsienti

 _=ε 

ε ₀ → vakumning elektr doimiysi, ε0 = (10⁷ / 4πs²) = 8,8542 · 10^-12 F/m Izotrop muxitda Gauss sistemasida

^   _

yoki

^{D = Е + 4π P =ε} Е

(1)

^  1 ^

P = Е

(2)

4



χ→ nisbiy dielektrik qabulchanlik ^P qutblanish vektori bilan elektr maydon kuchlanganligi orasidagi proportsionallik koeffitsienti

_ 

2. 
   va (3) ifodalardan
   

P =χ ^Е

(3)

kelib chiqadi.

_{χ =}   1

4

yoki ε= 1+4πχ (4)

SI birliklar sistemasida (1.1) o’rniga

 _{ }  

^D =ε₀ Е + P =ε₀ (1+χ) ^Е =ε₀=ε ^Е

(bunda ε =1+ χ ) ifoda yoziladi.

(5)


Е

Anizotrop muhit bo’lganda P

va ^

vektorlar parallel bo’lmasligi mumkin,

dielektrik qabulchanlik va singdiruvchanlik tenzor kattaliklar bo’ladi.

 

div D = 4πr (CI da div D = r ) (6 a)

Izotrop muhitda

^ 4 ^

div ^Е = _ r ( CI da div Е = r/εε₀) (6 b)

Ma’lumki, mazkur tenglama Kulon qonuni r zichlikda uzluksiz taqsimlangan zaryadlar holi uchun umumlashtirishdan kelib chiqqan.

Miqdor jihatdan bir – biriga teng, ammo qarama – qarshi ishorali bir – biriga bog’langan ikki zaryad dipol deyiladi. Dielektrik qabulchanlikni binobarin, dielektrik singdiruvchanlikni yakkalangan zaryadlar emas, balki dielektrik

dipollar aniqlaydi. Dipolning elektr momenti




^р = q ^l
(7)



ko’rinishida aniqlanadi, bunda q - dipolni tashkil etgan zaryadlar miqdori, ^l - ularning oralig’i. (1 - rasm)

1. 
   – rasm. Dipol maydonini xisoblashga doir.
   



Dipol yelkasi ^l


ning ^

^r maydoni aniqlayotgan nuqtagacha bo’lgan

