Yo’l qurilishi texnologiyalarini rivojlantirish Yo‘l poyi tuzilmasi Yo‘l poyini qurish bo‘yicha ish texnologiyasi

Tayyorgarlik ishlari trassani tiklash, doimiy va vaqtinchalik foydalanish uchun yer yuzasini ajratish va mustahkamlash, ajratilgan yo‘lakchani tozalash, ishni belgilash, suv olib ketuvchi ariq va drenajlarni qurishdan iborat.
Asosiy ishlar bularga o‘ymani o‘yish va ko‘tarmani qurishdagi asosiy ishlar kiradi. Asosiy ishlar gruntlarni bo‘shatish va kavlash, uni ko‘tarma qurilayotgan joyga yoki yo‘l qurilayotgan joydan tashqariga tashish qilish, gruntlarni yoyish va zichlash kabi boshqa texnologik jarayonlarni qamrab oladi.
Pardozlash ishlari yo‘l poyi yuzasini tekislash, ko‘tarma va o‘ymaning yon qiyaliklarini va ariqlarni suv yuvmasligi uchun mustahkamlash, keyinchalik foydalanish uchun vaqtincha bir chekkaga chiqarib qo‘yilgan o‘simlik qatlamini tiklash.
Avtomobil yo‘llarini qurishda bajariladigan yer ishlari, odatda, qurilayotgan yo‘l uzunligi bo‘yicha bir xil bo‘lmaydi. Yer ishlarining hajmi ko‘tarmaning balandligi va o‘ymaning chuqurligiga qarab o‘zgarib turadi. Yo‘l poyining tuzilmasi ham bu tavsiflarga va bundan tashqari, grunt-gidrogeologik sharoitga qarab o‘zgaradi. Bularning hammasi, umuman olganda, ayrim texnologik jarayonlarni yoki texnologiyaning o‘ziga xos farqlanishini belgilaydi. Ammo yo‘l poyini qurishda quyidagi ish tarkibi o‘zgarmas hisoblanadi:
Odatda qish vaqtlarida mashinalar bo‘sh turmasligi uchun yer ishlarining bir qismi bajariladi, bu, yozda transport vositalariga talab eng ko‘p bo‘lgan vaqtda gruntni tashishda ularning sonini kamaytirish imkonini beradi. Yo‘l poyi, odatda, vaqtliroq bajariladi. Yo‘l poyida xosil bo‘ladigan deformatsiyani tuzatish imkoni bo‘lishi uchun, yo‘l to‘shamasini qurish, yer ishlaring bajarib bo‘lgandan so‘ng, bir yildan keyin amalga oshiriladi. Bu shart kapital turdagi qoplamali yo‘llarni qurishda majburiy hisoblanadi. Yengillashtirilgan yoki o‘tuvchi turdagi qoplamani qurishda, shuningdek, katta bo‘lmagan ko‘tarmalar va o‘ymalarda yo‘l to‘shamasini yo‘l poyi qurilgandan so‘ng qurishga ruxsat beriladi. Bu holatda qurilishning umumiy muddati 2 yildan kam bo‘ladi va yer ishlarini olib borish uchun kerakli vaqt yo‘l to‘shamasini qurish vaqtiga bog‘liq holda belgilanadi. Yer ishlari va yo‘l to‘shamasini barobar olib borishda iqlim sharoiti yomonlashishi bilan yer ishlarining bajarilishi tasodifan ushlanib qolishi, ayrim mashinalarning buzilib qatordan chiqishi kabi holatlar sababli ularning orasida tayyor yo‘l poyi bo‘lagi bo‘lishi kerak. Tayyor yo‘l poyi bo‘lagini qiymati yo‘l to‘shamasini qurish jadalligiga va qurilishdagi boshqa aniq shartlarga bog‘liq bo‘ladi. Yer ishlarini olib borish muddatini aniqlash bilan bog‘liq hisob ishlarini bajarishda bunday kutilmagan omillarni ko‘zda tutish kerak. Qish vaqtlarida iqlim sharoiti, gruntning tasnifi, namligi va muzlashini hisobga olib yer ishlarini olib borishni muddati belgilanadi. Kalendar kunlar va ishchi smenaning soni, alohida qurilish olib borish uchun yaxshi bo‘lmagan davrni chiqarib tashlab, hisoblab aniqlanadi.
Yo‘l-qurilish ishlarining sifati – amaldagi me’yorlar talablariga qat’iy rioya etish va qurilish loyihalarini sifatli amalga oshirishdir. Muhim nuqta – yo’lda va uning bazasida mumkin bo’lgan maksimal yuklarni aniqlash. Zero, yo‘l qurilishi katta moliyaviy va jismoniy xarajatlarni talab qiluvchi murakkab ko‘p bosqichli jarayondir. Birinchi vazifa ishonchli pudratchi tanlashdir. Mutaxassislarning malakali jamoasi va maxsus texnikaga ega. Mutaxassis tomonidan taqdim etilgan pudratchi vazifani bajarish uchun tadbirlar ro’yxatini tuzadi va ishlarning narxini hisoblab chiqadi.
Yo‘l qurilish ishlarida yuqori unumdorlik va ko‘p qirrali zamonaviy uskunalardan foydalanish ishlarni tez va sifatli bajarish imkonini beradi. Yo’l qurilish uskunalari odatda ijara asosida qo’llaniladi. Bu sizga har doim xizmat ko’rsatish va yuqori malakali operatorlar va mashinistlar bilan ishlash imkonini beradi.
Yo’l qurilishi yo’l belgilarini o’rnatishni talab qiladi. Avtomobil yo’liga yo’l belgilarini joylashtirish, ularning narxi nisbatan past. Eng avvalo, avtomobil yo’lida harakatlanishning yuqori xavfsizligi va undan foydalanish qulayligi ta’minlangan.
Yo’l qurilishi uchun qurilish materiallarini tanlash alohida element hisoblanadi. U yo’lning kafolatlangan xizmat muddatini va yilning istalgan vaqtida xavfsiz harakatlanishini ta’minlashi kerak. Ayniqsa, bu 1-toifali yo’llar bo’lsa. Yo’l qurilishi xarajatlarining katta qismi qurilish materiallarini sotib olishga to’g’ri keladi.
Yo’llarni loyihalash va qurish juda ko’p vaqtni oladi va juda ko’p mehnat talab qiladi. Yo’l qurilishida marshrutni o’rganish va hududning gidrogeologik sharoitlarini tahlil qilish muhim ahamiyatga ega. Yo’llarni qurish jarayonida qurilishning texnologik jarayonini ta’minlash imkoniyatlarini o’rganish kerak. Shuningdek, assortimentda va kerakli miqdorda kerakli qurilish materiallari. Magistral yo’l bo’ylab qurilish materiallari karerlarini ishlatish yoki tashkil etish imkoniyatlarini o’rganish maqsadga muvofiqdir.
Yaxshi qurilgan yo’l talab qilinadigan standartlarga javob berishi kerak. Chunki bu nafaqat haydovchilar, balki piyodalar uchun ham xavfsizlik va qulaylik garovidir. Har qanday qurilish yoki rekonstruksiyaning birinchi bosqichi loyihalash bo’lib, undan so’ng yo’l qurilishi rejasi ishlab chiqiladi.
topografik tadqiqot va saytning parchalanishi. Pudratchi tashkilot mutaxassislari tomonidan joylarda geodeziya ishlari olib borilib, hududni o‘lchab, relefi tahlil qilinadi. Shuningdek, yer osti suvlarining chuqurligini va tuproq turini aniqlang;
tayyorgarlik ishlari. Ushbu bosqichda hudud tozalanadi, aloqa o’tkaziladi. Shuningdek, yo’l qurilishida to’siq bo’lishi mumkin bo’lgan barcha turdagi to’siqlar yo’q qilinadi;
xarajatlar smetasini tuzish va zarur qurilish materiallarini sotib olish;
qazish ishlari. Yo‘llarni sifatli qurish uchun, birinchi navbatda, hududning relyefi yo‘q qilinadi, tuproq tekislanadi. Agar kerak bo’lsa, siz chuqurchalar yaratishingiz yoki aksincha, qirg’oqlarni qurishingiz kerak. Buning uchun maxsus uskunalar ishlatiladi;
sanitariya-tesisat o’rnatish. Yangi yo’lni qurishda majburiy bosqich – bu yetarli masofaga yo’l yuzasidan suvni xavfsiz olib tashlashni ta’minlaydigan drenaj tizimini o’rnatish;
yostiq qo’yish. To’g’ri yotqizilgan baza yo’l qurilishining muvaffaqiyatli yakuniy natijasining kalitidir. “Yo’stiq” zarbani yutuvchi qatlam bo’lib xizmat qiladi va yo’l yuzasiga mexanik ta’sirni tekislaydi. Baza yaratish uchun qum-shag’al aralashmasi yoki qum va shag’al alohida ishlatiladi. Materiallar qatlamlarga yotqiziladi, shundan so’ng ular maxsus jihozlar yordamida ehtiyotkorlik bilan tekislanadi va siqiladi;
tugatish qatlamini yotqizish va yo’lni belgilash. Zamonaviy innovatsion texnologiyalardan foydalanish yo‘l qoplamasining yuqori sifatini ta’minlaydi. Tuval yotqizilgandan so’ng, yo’l harakatlanishni ochish uchun tayyorlanadi – uning yuzasiga belgilar qo’llaniladi, belgilar o’rnatiladi va hokazo.
Agar kerak bo’lsa, rejalashtirilgan yo’l ishlari boshlanishidan oldin vaqtinchalik aylanma yo’l qurilmoqda. U ishchi loyihada ko’rsatilgan balandlikdagi qirg’oq shaklida qurilgan. Qurilish tugagandan so’ng aylanma yo’l demontaj qilinadi.
Yo’lning yuqori qatlami eng katta aşınma va yirtiqqa duchor bo’ladi, chunki u o’tayotgan avtomobillarning katta massasidan kunlik bosimga duchor bo’ladi. Shu sababli, yo’lning ishonchliligi va mustahkamligi to’g’ridan-to’g’ri qurilish ishlari qanchalik professional tarzda amalga oshirilganligi va qanday materiallardan foydalanilganiga bog’liq. Yo’l qoplamalarining quyidagi keng tarqalgan turlari mavjud: