Yo’nalishi talabalari uchun

 
Arteriyalarning tarmoqlanish qonuniyati 
 
1.  Qon  tomirlar  a`zolarning  zarari  tashqi  ta`siridan  bir  qadar 
saqlangan holda uning ichki qismlariga joylashgan. 
 
2.  Katta  qon  tomirlar  qo`l-oyoq  suyaklarining  miqdoriga  mos 
ravishda tarmoqlanadi va pirovardida yoysimon tuzilishda bo`ladi. 
 
3.  Erkin  harakat  qilishga  moslashgan  bo`g`imlar  sohasida 
tomirlar tor va birlashmalarni tashkil etadi. 
 
4.  A`zolarga  yo`nalayotgan  qon  tomirlarning  hajmi  va  qalinligi 
a`zoning  hajmi  bilan  emas,  balki  bajariladigan  vazifasiga  mos 
ravishda bo`ladi. 
 
5. Qon tomirlar a`zo taraqqiyoti bilan bog`liq bo`lganligi uchun 
tomirlarning  a`zolari  ichidagi  tarmoqlanishi  va  tuzilishi  shu  a`zoning 
shakliga hamda bajariladigan vazifasiga mos bo`ladi.  
 
6.  Ko`pchilik  qon  tomirlar,  embrionning  rivojlanishi  davrida 
nervlar bilan birga rivojlanib va nerv, qon tomir tutamini hosil qiladi. 
 
7.  Taraqqiyot  jarayonida  hosil  bo`lgan  bo`shliqlar  devori  va 
bo`shlik  ichidagi  a`zolar  alohida  qon  tomir  bilan  ta`minlanadi.  Shu 
sababli pariental va viseral tarmoqlariga bo`linadi. 
 
8.  Odam  tanasi  taraqqiyot  davrida  segmentlar  tuzulishiga  ega 
bo`lganidan, segmentlar qon bilan ta`minlanishi saqlanadi. 
 
9.  A`zolarga  qon  eng  qisqa  yo`l  bilan  keladi.  Qon  tomirlarning 
tarmoqlanishida  eng  yaqin  tarmoq  bilan  oziqalanish  qonuniyati 
saqlanib  qoladi.  Shu  sababdan  aortadan  chiqayotgan  birinchi  qon 
tomir yurak devorini ta`minlaydi. 
 
10.  Qon  tomirlar  bo`gimlardan  o`tadigan  joylarda  birmuncha 
yuzasiga yotadi. (Shu joylardan puls aniqlanadi.) 

---

 
97 
 
11.  Arteriyalar  bir-biri  bilan  shoxchalar  orqali  birlashadi,  ya`ni 
bir-biri bilan bog`lanadi. 
 
12.  Asosiy  poyadan  chiqib,  u  bilan  bir  qadar    nariga  boruvchi 
yon tarmoqlarni kollaterallar deyiladi.