Yoritish tizimida energiyani tejashning asosiy chora tadbirlari

Elektr energiyani iqtisod qilish uchun har qanday lampalar qo‘llanilganda, elektr energiyani 20 % gacha iqtisod qilishni ta’minlaydigan, yoritish asboblarini optimal joylashtirish katta ahamiyatga ega. Masalan, bir binoda ishchi va yordamchi zonalar mavjudligida ishchi zonalami umumiy lokal (hartomondan) yoritish, yordamchi zonalarni esa bunga qaraganda past jadallik bilan yoritish ko‘zda tutiladi. Sexlarni, omborlarni va boshqa ishlab chiqarish xonalami yoritishda, eng yaxshi usul - bu yog‘du taralish liniyalari uskunalaridir. Har qanday yoritish tizimini loyihalayotganda va tatbiq etayotganda ko‘rish muhitini ta’minlaydigan quyidagi sanitar normalami ta’minlash zarur: - 400-500 lk; - yorugiikning tabiiy yoritilganlikka maksimal yaqinlashtirilgan spektral tarkibi; - yorug‘likning pulsatsiyasi va ko‘r qiluvchi harakati bo‘lmasligi; - yorug‘likning bir tekis taqsimlanishi. K o‘chalar, maydonlar, tezyurar magistrallarni, transport kesishadigan joylami, cho‘zilgan tunnellami, sport inshootlarini, aero163 dromlarni, qurilish joylarini, arxitektura inshootlarini, vokzallami, aeroportlarni yoritish uchun iqtisodli manbalardan biri, barcha ma’lum gaz razryadlovchi lampalar orasida yuqori yoritishga ega bo‘lgan va uzoq muddatga xizmat qilganda yorug‘lik oqimini uncha katta bo‘lmagan pasayishga ega bo‘lmagan yuqori bosimli natriyli lampalardir. Natriyli lampalarning yana bir qo‘llanish sohasi - bu issiqxonalardagi o ‘simliklarni nurlantirish. Issiqxonadagi ko‘pchilik o‘simliklarning nurlanishi yaxshi natija berganligi tufayli natriyli lampalar simobli va metallogenli, yuqori bosimli lampalarni almashtirish mumkin. Simobli lampalardan farqli o ‘laroq natriyli lampalarda simob y o ‘q, bu esa ularning qo‘llanish sohasini kengaytiradi. Ularning ishini iqtisodiylik nuqtai nazaridan solishtirganda, 10000 soat mobaynida 30 % gacha iqtisodni tashkil etadi, o‘z-o‘zini qoplash muddati taxminan kuniga 12 soatni (yozgi vaqtda 8 soat va qishkida 16 soat) foydalanishdan kelib chiqqan holda 2 oyga yaqinni tashkil etadi.

. Elektr ro‘zg‘or asboblar va ulardan samarali foydalanish

• Uy-ro‘zg‘or ishlarida elektr energiya iste’moli yil sayin o ‘sib bormoqda va bu an’ana saqlanib qoladi, chunki aholi oxirgi yillarda uy va xonalarda elektr energiyaning bosh iste’molchisi bo‘lgan maishiy texnikani (kir yuvish mashinalari, oshxona kombaynlari, chang yutgichlar, elektr choynaklari, elektr go‘sht maydalagichlar, elektr kofe qaynatgichlar va h.k) faol sotib olmoqda. Uylarda elektr energiyadan foydalanishni shartli ravishda to‘rt guruhga bo‘lish mumkin: - xonalarni isitish; - sovutish va muzlatish; - yoritish; - kirlarni va idish-tovoqlarni (kir yuvish mashinalari va idishtovoq yuvish mashinalari yordamida) yuvish. 164 Turli uylarda yuqorida sanab o‘tilgan toifalarni turlicha o‘zgartirish mumkin. Masalan, ba’zi uylarda elektr plitalar o ‘rnatilgan, boshqalarida - gazli, optimal haroratni ushlab turish uchun bitta xonadonda markaziy isitish, boshqasida esa elektr isitgich ishlatilishi mumkin. Taxminan turli asboblar sarf qiladigan elektr energiya 10.1 - jadvalda keltirilgan.