Yorug’lik dispersiyasi va uning klassik nazariyasi

7.3 Yorug’likning qutblanishi

Yorug’lik vektorining tebranishlari yo’nalishlari qandaydir usul bilan tartibli holatda bo’lsa u yorug’lik qutblangan deb hisoblanadi.

Tabiiy yorug’likda har xil yo’nalishdagi tebranishlar tez va tartibsiz ravishda bir-biriga o’rnini bo’shatib turadi.

Tabiiy yorug’likni qutblangan yorug’likka aylantirish jarayoni - yorug’likni qutblaninishi, uni amalga oshiruvchi qurilma - qutblantirgich (polyarizator) deb ataladi. Bunday qurilmalar qutblanish tekisligiga parallel tekislikda bo’lgan tebranishlarni erkin o’tkazadi va qutblanish tekisligiga perpendikulyar bo’lgan tebranishlarni to’la yoki qisman ushlab qoladi.

Qutblantirgich orqali tabiiy yorug’lik o’tayotganda yorug’lik vektorini ikkita tashkil etuvchiga va ga ajratish mumkin (7.6 - rasm). = tashkil etuvchisi polyarizator orqali erkin o’tadi, tashkil etuvchisi esa unda yutiladi. O’tgan to’lqin jadalligi

ga proporsionaldir. Shu sababli, ideal polyarizator orqali yorug’likning o’tgan qismi quyidagi o’rtacha qiymatga tengdir:

; , (7.3.1)



7.6– rasm. Tabiiy yorug’likni ikki xil yo’nalishdagi tebranishlarga ajratish

7.4