Yorug‘likning elektromagnit tabiati, Maksvel tenglamalari Elektromagnit to‘lqin eltadigan energiya. Umov – Poynting vektori

Har qanday vaqt birligi ichida o‘zgaruvchan elektr maydoni atrofida uyurmalangan magnit maydoni hosil bo‘ladi va aksincha. Hosil bo‘lgan bu maydon elektr va magnit kirituvchanliklari va bo‘lgan muhitda tezlik bilan tarqaladi.

va vektorlar o‘zaro ortogonal bo‘lib, maydon tarqalish yo‘nalishiga ham perpendikulyardir  ;  ;  ya’ni elektromagnit to‘lqinlar ko‘ndalang to‘lqinlardan iboratdir.

, , vektorlar o‘ng vintli sistemani hosil qiladilar (2.1-rasm).

2.1-rasm. Elektromagnit to‘lqin. va vektorlar o‘zaro perpendikulyar.

Harakatdagi yassi monoxromatik to‘lqinda va vektorlar bir xil fazada tebranadilar, ya’ni sinfazdirlar.

J.Maksvell tomonidan elektromagnit maydon nazariyasi yaratilishi, “yorug‘lik - elektromagnit to‘lqin” degan muhim xulosaga olib keldi. Bunday muhim xulosani elektrodinamik doimiylarni yorug‘likning tarqalish tezligiga teng ekanligi isbotladi.

G.Gers (1887-1888 yillar) elektromagnit to‘lqinlarni tekshirish tajribasidan keyin yorug‘likning elektromagnit tabiati tan olindi. Ayniqsa, ХХ asrning boshlarida P.N.Lebedov (1901 yil) tomonidan yorug‘likning bosimi aniqlangandan so‘ng yorug‘likning elektromagnit maydon nazariyasi butunlay tasdiqlandi. Yorug‘likning tarqalish tezligining tajribada aniqlanishi uning tabiatini tushuntirishda muhim qadam bo‘ldi.