Yozma ish turlari: insho, bayon, diktant

topishmoqlar asosida matn tuzish. Bunda shunday matn tuzish 
kerakki, topishmoqlar matn mazmuniga singdirilgan holda qo‘llangan 
bo‘lishi lozim. Topishmoqlar soni o‘quvchi-talabalarning yoshiga 
qarab belgilanadi
14
; 
iboralar asosida matn tuzish. Bunda iboralar izohlanadi. 
Iboralar soni o‘quvchi-talabalarning yoshiga qarab belgilanadi; 
hayotiy voqealar asosida matn tuzish. Bunda hayotiy voqea 
hikoya qilinadi, unga munosabat bildiriladi; 
biror shaxs yoki narsa-hodisani ta’riflash. Bunda asar 
qahramonlari yoxud o‘quvchi-talabaning o‘zi real deb tan oladigan 
fazilatli yoki, aksincha, salbiy xarakterli inson ta’riflanadi; 
rasmlar asosida matn yaratish. Bunda har xil rasm turlari 
(peyzaj, natyurmort, portret, syujetli tasvir va h.k.)dan foydalaniladi 
va o‘quvchi-talaba rasmga mos badiiy matn yaratadi; 
she’riy matnlarning nasriy bayonini yaratish. Bu o‘rinda 
syujetli she’rlar, shu jumladan, dostonlar tanlanishi maqsadga 
muvofiq. Masalan, Erkin Vohidovning “Ruhlar isyoni” dostonida 
keltirilgan rivoyatlar va h.k; 
televideniyeda namoyish etilgan ko‘rsatuvlar yuzasidan 
mulohazalarni bayon etish; 
14
Bunday matn ko‘rinishlaridan ayrimlari ilova qilindi. 

---

61 
“Munojot”, “Tanovar”, “Dilxiroj” yoki jahon musiqasidan 
V.A.Motsart, 
L.V.Betxoven, 
Bax, 
Chaykovskiy 
kabi 
musiqachilarning kuyi eshittiriladi va shu asosda “Kuy sehri” 
mavzusida matn yaratiladi; 
antonim, omomim, paronimlardan unumli foydalanilgan holda 
ham matn yaratish mumkin. Bu tarzdagi matnlarni yozishni 
o‘rgangan 
o‘quvchi 
inshoni 
mukammal 
tarzda 
ifodalashga 
qiynalmaydi. 
3.