Yuqori molekulali birikmalar va ularning xossalari

---

1 

MA’RUZA-8 

YUQORI MOLEKULALI BIRIKMALAR VA ULARNING XOSSALARI 

 

Yuqori  molekulali  moddalar  (YUMB)  eritmalarining  liofob  kolloid 

sistemalardan  asosiy  farqi  shundaki,  ular  xuddi  quyi  molekulali  modda  (masalan, 

qand)  eritmalari  kabi,  termodinamik  jihatdan  barqaror  bо‘ladi.  Shunga  muvofiq, 

yuqori molekulali moddalarning eritmalarida haqiqiy  muvozanat qaror topa oladi. 

Biroq  bu  muvozanat  asta-sekin  (haftalar  va  yuqori  konsentratsiyali  eritmalarda 

oylar  davomida)  qaror  topadi.  Bu  jihatdan  yuqori  molekulali  moddalarning 

eritmalari quyi molekulali moddalarning eritmalaridan farq qiladi. 

Yuqori  molekulali  moddalar  eritmalari  uchun  fazalar  qoidasini  tatbiq  etish 

mumkin.  Galeoti,  Zerensen,  Mak-Ben  va  boshqa  olimlar  oqsillarning  eritmalari 

uchun  fazalar  qoidasi  о‘z  kuchini  saqlab  qolishini  tajribada  isbot  qildilar. 

Akademik  V.A.Kargin  va  uning  shogirdlari  fazalar  qoidasi  yuqori  molekulali 

moddlarning eritmalari uchun qо‘llanilishini va bu eritmalarning chin eritmalar deb 

qaralishi  mumkinligini  juda  kо‘p  misollarda  kо‘rsatdilar.  Masalan,  V.A.Kargin, 

3.A.Rogovin va S.P.Papkov atsetilsellyulozaning dixloretandagi va xloroformdagi 

eritmalarini  tekshirib,  bu  sistemalarning  holat  diagrammasi  chin  eritmalarning 

(masalan,  fenolning  suvdagi  eritmasi)  diagrammalariga  batamom  о‘xshash 

ekanligini aniqladilar. 

Zamonaviy  tekshirishlar  kо‘rsatishicha,  polimerlarning  eritmalari,  umuman 

barcha  liozollar  kabi,  haqiqiy  mikrogeterogen  sistemalar  bilan  haqiqiy  eritmalar 

о‘rtasidagi  oraliq  holatni  egallaydi.  Ularning  juda  suyultirilgan  eritmalari  chin 

eritmani  hosil  qilsa,  suyultirilgan  eritmalari  liofil  kolloid  eritmani,  konsentirilgan 

eritmalari esa, strukturalangan iviqlarni (gellarni) hosil qiladilar. 

YUMB eritmalari liofil kolloid eritmalar hisoblanadi.