Yurtimizda so‘nggi yillarda konchilik sohasi rivojiga ulkan eʼtibor qaratilmoda. Buning negizda konchilik sohasi rivojlanib borishi bilan bir qatorda ushbu sohaga bo‘lgan talab ham ortib bormoqda

BURG‘ULASH VA PORTLATISH ISHLARINING PARAMETRLARINI HISOBLASH HAMDA BURG‘ULASH VA PORTLATISH ISHLARINING PASPORTINI TUZISH.
Portlovchi moddalar sifatida Ammonit №6ЖВ tanlaymiz. Ammonit №6ЖВ texnik xususiyatlari 1-jadvalda keltirilgan.
1-jadval.
Portlovchi moddalarning qisqacha texnik xususiyatlari

PM turi	Ish bajaraolish qobiliyati, sm^3	PM ning zichligi, g/sm^3	Qoplama material	Patron o‘lchamlari			PM ni qo‘llash bo‘yicha sinfi		Kislorod muvozanati
				Diamert, mm	Og‘irligi g	Dlina, mm
Ammonit6JB	360	1	Poliyetilen	36	250	250	II	80%

Ammonit №6JV ning solishtirma sarfini aniqlaymiz. Jadval ma'lumotlariga ko'ra bizda mavjud: kon lahimi uchun S_ch=5,4-6,3 f=1416 q=2,98 kg/m³.
Shpurlarning o‘rtacha chuqurligini, kon lahimining bir oyda o‘tilgan tezligidan kelib chiqqan holda aniqlash mumkin:
L_sh=L/(25t_mn_smn_d )
bu yerda: L-kon lahim uzunligi – 175 m; bir oyda ish kunlar soni – 25 kun; t_m-lahimni o‘tish uchun belgilangan muddat -1,5 oy;; n_sm-sutkada smenalar soni – 3ta; n_d-smenadagi davrlar soni-1; -sh.f.k. (k.i.sh.) - 0,9.
l_sh=175/(25 3 1 0,9 )=175/101,25=1,7m
Kirmaning (zaxodki) uzunligi: l_k= l_sh1,7 0,9=1,5m
Shpurlar sonini quyidagi ifoda orqali aniqlaymiz;
N=1,27qS/(²K_Z)
Bu yerda;- PM zichligi 1000 kg/m3,-shpur diametri-0,04m, KZ - shpurning to‘lish koyeffisiyenti-0,75.
N=1,2726,3/10000,0016 0,75=20 ta
O‘yib oluvchi shpurlar - no‘, yordamchi shpurlar - nyo va chegaralovchi shpurlarni nch, kavjoy uchun oldindan aniqlaymiz
nyo=0,5 N/3=0,520/3=3,3 yordamchi shpurlar sonini 3 ta deb qabul qilamiz
nch=1,5 N/3=1,520/3=10 chegaralovchi shpurlarni sonini 10 ta deb qabul qilamiz.
Shpurlarning umumiy soni N=20 tani, 1:0,5:1,5 nisbatda qabul qilamiz:
no‘ =1 N/3=120/3=7; o‘yib oluvchi shpurlarning sonini 7 ta deb qabul qilamiz.
n - shpurda patronlar soni.
n=L K_Z/l=1,720,75/0,25=5
bu yerda: L-shpurning chuqurligi 1,72 m, KZ-shpurning to‘lish koyeffisiyenti-0,75, l-PM patronining uzunligi - 0,25m. O‘yib oluvchi shpurlarni chuqurligini 20% katta deb qabul qilamiz
L_{o`</sub>=1,71,2=2m
PM larni shpurlar bo‘yiha taqsimoti
Q<sub>o`}= n_{o`</sub> 1,20,25=7=10,5kg
Q<sub>yo</sub>= n<sub>yo</sub> n0,25=350,25=3,75 kg
Q<sub>ch</sub>= n<sub>ch</sub> n0,25=1050,25=12,5 kg
Davr uchun maydalangan kon massasining hajmini aniqlaymiz
V<sub>o</sub>= l<sub>u</sub>S<sub>ch</sub>=1,56,3=9,45 m<sup>3</sup>
Davr uchun PM ning umumiy sarfi
Q<sub>f</sub>= Q<sub>o`}+ Q_yo+ Q_ch=10,5+3,75+12,5=26,75 kg
Lahimni o‘yib (qo‘porib) olish uchun umumiy shpurlarning uzunligi
L_c= n_vl_vr+n_o l_sh+n_okl_sh =72+31,7+101,7= 36,1 m
1m³ kon massasini o‘yib olish (qo‘parib olish) uchun haqiqiy solishtirma sarf q_haq= V_o/ Q_f
q_haq=26,75 kg / 9,45m³=2,83kg/m³
q_haq=26,75 kg / 23,625 t=1,13 kg/t
Bir pagona metrdan shpurdan kon massasining ajralib chiqishi -V_sh;
V_sh = V_s/ L_c=23,625t/36,1m=0,7 t/m
O‘yib oluvchi shpurlarning tutashuvchi qismlari masofasi m=0,7
a=m(p/q)^1/2=0,7(1,13/2,83)^1/2=0,63 m
O‘yib oluvchi shpurlarning lahim yuzasi bo‘yicha masofasi,
a_v=2(a-b)/ K_z=2(0,63-0,15)/0,75=0,72 m
Kavjoy yuzasiga nisbatan o‘yib oluvchi shpurlarning qiyalik burchagi tg=( l_sh+0,2)/0,5 a_v=1,9/0,50,72=5,2
=79⁰
O‘yib oluvchi shpurning uzunligi