Yusupova sh. K

QD 1-turi etiologiyasi va patogenezi 
QD 1-turi rivojlanishi asosida kasallik rivojlanishiga irsiy moyillik yotadi. Taxmin 
qilinishicha, bolalarda QD hamma turlari uchun oilaviy xoslik mavjud bo’lib, 
kasallanish va rivojlanish mexanizmlari har xil. QD 1-turida oshqozon osti bezi 
β –
hujayra autoimmun destruktsiyasi hisobiga (ehtimol, irsiy moyil kishilarda tashqi muhit 
omillari tomonidan indutsirlangan) insulin ishlab chiqarmaydi. QD 1- turi bilan 
kasallangan ota-ona farzandlarida kasallanish xavfi 2-5% ni tashkil qiladi. Yaqin 
qarindoshlarda QD 1-turi rivojlanish xavfi 10-12% tashkil qiladi, har ikkala ota onada 
qandli diabet bo’lganda bu ko’rsatkich 30% ga yetadi. QD 1-turi bilan kasallangan 
bolalar boshqa autoimmun kasalliklarga, jumladan, qalqonsimon bez kasalliklari va 
tseliakiyaga duchor bo’lish xavfi kuchli bo’ladi. QD 1-turiga irsiy moyillik bir necha 
genlar (>60 xavf lokusi )aniqlangan. 
Mahlum etnik guruh ag’zolari o’rtasida QD 1-turi 
bilan kasallanish yuqoriligi moyillik geni bir qancha populyatsiyada ko’p uchrashi bilan 
tushuntiriladi.(masalan, sQandinavlar, sardinlar).
Bolalarda qandli diabet asosiy sipmtomlari patogenezi
 

---

24 
Polidipsiya 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hozirgi vaqtda QD 1-turi rivojlanishida oltita bosqich ajratiladi: Mazkur 
kasallik rivojlanishi bilan autoimmun jarayonga moyillikning aniqlanishi mahlum 
gen allellarining avloddan avlodga o’tishi bilan bog’langan irsiy moyillik. 
Trigger omillarining immun jarayonlari initsiatsiyasi. Triggerlar bo’lib infektsion 
tabiat (parotit viruslari, qizilcha, parotit, Koksak, tsitamegalovirus, parazitlar, 
zamburug’) va noinfektsion omillar (dori vositalari, oziq ovqat komponentlari, 
radiatsiya, stress) hisoblanadi. 
Orolcha hujayralarining har xil tuzilmalariga nisbatan antitanachalar hosil bo’lishi va 
hujayraviy immunitet reaktsiyasi bilan xarakterlanuvchi 
Glyukoza periferik to’qimalarda utilizatsiyasi sekinlashuvi 
Kontrinsulyar 
gormonlar ishlab 
chiqarilishi ortishi 
Qon plazmasi 
osmollyarligi 
ortishi 
MNS 
zararlanishi
Atseton 
hidi 
Koptokcha 
fitratsiyasi 
ortishi 
Ketogenez 
tezlashishi 
Mochevina 
konsentratsiyasi 
ortishi 
Glyukozuriya 
Oqsil va yog’lar 
parchalanishi 
ortishi