Yusupova sh. K

20% - shok, periferiyada kuchsiz pulg’s yoki uning yo’qligi 
- 1-soat: 20 ml/kg tana vazni (avvalgi). Qiyin 
degidratatsiyada–quyish qaytariladi. 
Agar shok bartaraf etilmasa - 10 ml/kg 4-5% alg’bumin eritmasi-30 daqiqa mobaynida 
quyiladi. 
- 2-soatda:tana vazniga 10 ml/kg 
- 3-soat va keyin : tana vazniga 5 ml/kg 
DKAda sutkalik suyuklik mikdorini yoshga mos tarzda extiyoji 
(Qandli diabet bemorlarga ixtisoslashtirilgan tibbiy yordam algoritmlari Moskva 
2019 ) 
№ Yoshi 
Suyuqlik miqdori ml/kg 
1 
1 yoshgacha 
120-140 
2 
2 yosh 
115-125 
3 
5 yosh 
90-100 
4 
10 yosh 
70-85 
5 
14 yosh 
50-60 
6 
18 yosh 
40-50 
 
DKA har doim kaliy tanqisligi bilan kuzatiladi. Madomiki, K
+
hujayra ichi ioni 
hisoblanar ekan, uning qon plazmasidagi miqdori organizmdagi umumiy zahirada aniq 
ko’rinadi. 
Plazmada K
+
darajasining pasayishida uni tezda to’ldirish va zudlik bilan jiddiy 
kardiomonitoring olib borish kerak ( EKGda T yuqori o’tkir tish - gipokaliyemiya 
belgisi). 
Insulinni quyish - hujayraga K
+
ni kirishi- plazmada kaliy tanqisligiga aralashtiriladi ( 
suyuqlikning birinchi portsiyasiga KS1 ni zarur miqdorda qo’shib,keyinchalik qon 
plazmasidagi kaliy darajasiga mos holda quyish). 
Insulinoterapiya 

---

68 
SHokdan chiqqandan keyin boshlanadi. Kichik dozadagi insulin dozasini intravenoz 
yuborish optimal usuldir. DKAda faqat qisqa ta’sir ko’rsatadigan insulinlar ishlatiladi. 
Eng yaxshi kontsentratsiyadan 1 ml izotonik natriy xlorid eritmasi uchun 1 TB 
insulindir. 50 ml dan iborat aralashma infuzion tizim orqali tizillatib yuborish insulinni 
sistemalarga adsorbsiyasini tahminlaydi. Vena ichiga yuborish imkoni bo’lmasa, insulin 
teri ostiga yuborilishi mumkin. 
DKA uchun insulinoterapiya asosiy printsiplari: 
- boshlang’ich insulin doza soatiga 0,1 TB / kg ni tashkil etadi, yosh bolalarda bu doza 
0,05 TB / kg bo’lishi mumkin, og’ir yiringli infektsiyalarda esa soatiga 0,2 TB / kg 
ga oshirish mumkin ; 
- birinchi soatlarda glikemiya darajasining pasayishi soatiga 4-5 mmol / l bo’lishi 
kerak, agar bunday bo’lmasa, insulin dozasi 50% ga oshiriladi va glikemiya ortsa 
50-100% ga oshiriladi ; 
- glikemiya 12-15 mmol / l ga tushirilsa, infuzion eritmani dekstroza bilan 
almashtirilishi qon shakarini 8-12 mmol / l darajasida saqlash uchun kerak; 
- 15 mmol / l dan yuqori glikemiya ortishi insulinni dozasini 25% ga oshiriladi; 
- agar glyukoza darajasi 8 mmol / l dan oz bo’lsa yoki juda tez pasayganda, inektsiya 
qilinayotgan dekstrozaning konsentratsiyasini 10% yoki undan ortiq oshirish kerak; 
- dekstrozni kiritishga qaramasdan qonning glyukoza darajasi 8 mmol / l dan kam 
bo’lsa, insulin inhektsiya miqdorini kamaytirish kerak; 
- insulinni kiritishni to’xtatish yoki soatiga 0,05 TB / kg dan kamaytirish mumkin 
emas, chunki organizmda anabolik jarayonlarni o’z xoliga qaytarish uchun ikkala 
komponent insulin va glyukoza zarur . 
Bemorning kislota-ishqor holati normallashganda, har 2 soatda teri osti insulin 
inektsiyasiga o’tkaziladi. 2-3-kunda ketoz bo’lmasa, bola 5-6 martalik qisqa ta’sir 
ko’rsatadigan insulinga, so’ngra odatiy kombinatsiyalashgan insulin terapiyasiga 
o’tkaziladi. 
Elektrolitlar 
buzilishlarini 
tiklanishiga 
birinchi 
navbatda 
kaliy 
yetishmasligining to’ldirilishi tegishli. DKA xolatida bu elektrolit zaxirasi sezilarli 
darajada kamayadi. Agar infuzion terapiya boshlanishidan oldin qondagi kaliy 
miqdorining pasayishi bo’yicha laboratoriya mahlumotlari yoki EKG 

---

69 
mahlumotlar mavjud bo’lsa, u natriy xloridning izotonik eritmasi bilan bir vaqtning 
o’zida qo’llanilishi mumkin. Ko’pgina hollarda infuzion davolanishni boshlashdan 2 
soat o’tgach, reanimatsiya tugagach, kaliy zaxiralari to’la boshlaydi. Bu davrda uning 
qondagi darajasi sezilarli darajada kamayadi, bu quyidagi omillar orqali amalga 
oshiriladi: 
- qonning infuzion eritmalar bilan suyulishi; 
- buyraklar faoliyatini tiklanishi bilan siydik orqali kaliy chiqarilish tezlashadi; 
- Qonning pH qiymatini oshirish va kislotalilik darajasini pasaytirish, insulin 
kiritilishi tufayli hujayralarga kaliyni kirishi. 
Odatda har bir litr izotonik natriy xlorid eritmasiga 40 mmol kaliy xlorid qo’shiladi 
(kaliy fosfat yoki asetat ham ishlatilishi mumkin). 
Atsidozga qaramasdan DKA bilan terapiya boshlanishida hech qachon vena ichiga 
bikarbonat ishlatilmaydi. Kislota-ishqor muvozanatining asta- sekin normallashuvi 
DKAni regidratsiya va insulin qo’llanilishiga bog’liq. Suyuqlik xajmi tiklanishi qon 
bufer tizimini tiklanishiga olib keladi, insulin kiritilishi ketogenezni to’xtatadi. 
Bikarbonatlar faqat ekstremal holatlarda qo’llaniladi: tashqi nafasni (pH 
6.8 dan past) xavf ostida qoldiradigan qonning pH qiymati 7.0 dan past bo’lganida, 
miokardga 
salbiy 
inotropik 
ta’sir 
ko’rsatadi 
, qon 
tomirlarining 
katekolaminlarga 
sezuvchanligini 
pasayadi, 
jigar 
hujayralari insulinorezistentligi va laktat ishlab chiqarishi ortadi . SHu bilan birga 
kislotali holatni doimiy kuzatib borish kerak, 
rN 7.0 darajasiga 
y e tganda 
bikarbonatlarning kiritilishi to’xtatiladi. Odatda, bikarbonatlar 
60 min 
ichida 1-2 mmol / kg (2,5 ml / kg, 4% natriy gidrokarbonat 
eritmasining haqiqiy massasi) dozasida 
vena ichiga
juda sekin yuboriladi. 
Bundan tashqari, 0,15-0,3 g 1 kg tana vazni uchun quruq modda kaliy xlorid 1 litr 
suyuqlik bilan bir marta yuboriladi. 
Kapillyar qonda glyukoza miqdori har soatda kuzatiladi, qonda har 2- 4 soatda 
glyukoza, elektrolitlar, mochevina, qonning gaz tarkibini aniqlab turiladi.