Yüzyillarda tüRKİstan hanliklarinda (HİVE, buhara, hokand) EĞİTİM

Sonuç

19. yy.ın ünlü Rus şarkiyatçısı N. V. Hanıkov’un eseri başta olmak üzere Buhara Emirliği’nin eğitim sisteminden bahseden tarih kaynaklarından, öğretimin sınıf sistemi yerine gerek mekteplerde gerekse de medreselerde birçoğu İslami bilimlerle alakalı olan belirli kitapların esas alınması suretiyle kurs usulünün benimsenerek yapıldığını tespit etmek mümkündür. Mektep eğitiminin temel fonksiyonunun bir Müslümanın bilmesi dinen zorunlu olan hususların öğrenilmesi olarak çerçevelendiği anlaşılmaktadır. Bununla birlikte mektep eğitiminden başlayarak uzun yıllar devam eden medrese eğitiminin sonuna kadar belirlenen kitapların ezberlenmesi ve bilhassa medreselerde bunlar üzerine yorumlar yapılması usulünün uygulandığını da belirtmek gerekir. Din eğitimi merkezli medreselerdeki derslerin ağırlığında tabii bilimlerin eksik kaldığı da aşikârdır. Bu cihetle Buhara eğitim sisteminin temelini daha çok din uzmanı yetiştirmek oluşturmuştur. Nitekim medreselerden mezun olanların daha çok kadı, imam ve müderris mesleklerinde istihdam edilmeleri bu görüşü desteklemektedir. Medreselerin tek tip eğitim sistemini benimseyerek ayrı disiplinler üzerinde uzmanlaşmamasının en önemli sonucu, özellikle mühendislik, askerlik ve tıp gibi toplum için zorunlu alanlarda ihtiyaç duyulan personel ihtiyacının karşılanmamasına ve böylece Buhara Emirliği’nin birçok alanda geri kalmasına sebep olmasıdır.