‘z b b ton respublikasi oliy va ‘rta vlaxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

• 
yangilik unsurlari (yangi tushunchalar, yangi belgilar, xususiyatlar, 
noma ’lum tushunchalamingjihatlari, yangi aloqalar, harakatlanishningyangi 
usullari);
• faktlar, bilish vazifalari va masalalari, ziddiyatlari ko'rinishidagi 
materiallami qamrab olgan та ’lum va yangi bilim o'rtasidagi ziddiyat;
• 
umumpedagogik va didaktik tamoyillami hisobga olgan pedagogik 
nazariyaning metodologik asoslari materialini mantiqqa muvofiq bayon qilish.
Shuni ta’kidlash lozimki, 
0‘qitish jarayoni faqat «muammoli» yoki 
«nomuammoli» metodlar yordamidagina amalga oshmaydi, balki uning 
samarali borishi uchun xilma xil metodlami qo'llash maqsadga muvofiqdir. 
0 ‘qituvchi mashg'ulotning maqsadi, o‘quv materiallarining mazmunini 
to'plash, auditoriyada qatnashgan talabalaming xarakteri, ulaming tayyoigarlik 
darajasini hisobga olgan holda ulami tinglash hamda birini ikkinchisi bilan 
bog'lashni amalga oshiradi. Shundagina o ‘quv jarayonining yuqori 
sam aradorligi ta ’m inlanadi. Shuningdek, muam m oli o'q itish n in g
samaradorligi ko'p jihatlardan talabalaming ijodiy faoliyatiga, muammoni 
ifodalash va yechishga bo'lgan tayyoigarligiga bog'liq bo'ladi. Ulami ijodiy 
faoliyatga jalb qilishda muammoli boshlash bayonidan asta-sekin tadqiqot 
ishlarigacha o‘tish tavsiya etiladi. Shuningdek, muammoli o‘qitishning barcha 
metodlari zanjirida asta-sekin oddiydan murakkabga o'tish kerak bo'ladi.
Pedagogikaga oid adabiyotlarda talabalaming ijodiy faoliyati reproduktiv, 
qayta ishlab chiqish metodlarini shakllantirmasdan awal amalda bo'la olmasligi 
t a ’kidlanadi. Agar o'rganilayotgan kursning (bo'lim , mavzuning) 
mohiyatini, ulardan foydalanishning zarur metodik materiallari va qoidalarini 
talabalar bUmasa va anglamasa, o'qituvchi ulaming ijodiy faoliyatini tashkil 
eta olmaydi.
Demak, muammoli o'qitish yetarli darajada samarali bo'lishi uchun u 
yaxlit o'quv-taibiya jarayonining uzviy qismi bo'lishi kerak.
Muammoli leksiyalar o'tkazish jarayonida talabalarda ijodiy faoliyatga 
zarur bo'lgan motivlar, qimmatli yo'1-yo'riqlar va yo'llanm alam ing

---

shakllanganligi muhim o‘rin egallaydi.
Ta’kidalash joizki, o ‘quv faoliyati' motivlarining doirasi juda ko‘p 
motivlar yig‘indisi bo‘lsa-da, ulardan ikki guruhi belgilovchi hisoblanadi.