‘z b e k I s t n r e s p u b L 1k a s I o L iy va ‘rta m a X s u c ta’l I m V a zir L ig I

li
R
— universal gaz doimiysi, uning qiymatini normal sharoit uchun 
hisoblaymiz. Normal sharoitda bosim P = 101325 Pa, harorat T = 2 7 3 (,K 
va hajm v =22,4 m :,/k m ol ga teng.
P V u  
101325 * 2 2 , 4
l i R = - d ~ = ------- ------------ =8314
T
273
J
k g K
(
10)
Har qanday gazning gaz doimiysi quyidagicha aniqlanadi:
R =
jli
R
LI;
J
k g K
u — i gazining molekulyar og‘irligini toping. 
M asala. Kislorodning gaz doimiysini toping.
г
R
o
2 =
8314
32
J
=260
kiiK
Havoning gaz doimiysini toping.
831 4
R
havo
29
=287
J
k ^ K
5 - § . R eal gazlarn in g h o la t tenglam asi
Real gaz molekulalari o ‘zining oxirgi hajmiga va o ‘zaro tortishish 
kuchlariga ega.
Mendeleev-K lapeyron tenglamasiga tegishli tuzatm alar kiritib, real
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

gaz holatini aks ettiradigan ifodani hosil qilish mumkin. Bu vazifani 
1873-yilda V an-der-V als bajardi. U ikkita m olekulalarning hajm ga 
bog‘liqligiga tuzatm a va m olekulalar orasida o ‘zaro tortishish kuchlarini 
hisobga oluvchi tuzatm a kiritdi.
M endeleyev-K lapeyron tenglamasini quyidagicha ifodalash m um kin:
Real gaz molekulalarining oxirgi hajmi vmol va molekulalari orasidagi 
b o ‘shliqni vb 
hisobga olsak, molekulalar xarakat qiladigan hajm v-b  ga
Real gaz molekulalarining idish devoriga urilishi kuchsizroq b o ‘ladi. 
Real gazning bosimi ideal gazning bosimidan A p ga kichik b o ‘ladi.
Shularga asoslangan holda V an-D er-V als tenglamasini yozamiz:
M asala: Hajmi 60 1, harorati 25°C b o ‘lgan ballondagi kislorodning 
m a n o m e t r b o ‘y ic h a bosim i 1100 k P a, b a r o m e t r k o ‘rsatkichi 745 
mm.sim.ust. ga teng. Kislorodning massasini toping.
(П)
teng bo'ladi, b= v , + v,
°
5 
m o! 
fc
bush
R T
P =
(