‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I m. P. Boltabayev, M. S. Qosimova
Download 4.65 Mb. Pdf ko'rish
|
Boltabayev M.P.Kichik biznes va tadbirkoplik
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tadbirkorlik faoliyatining biznes rejasi 5. 1.1-rasm. Tadbirkorlik faoliyatining biznes-rejasi. Birinchi bo‘Iim.
Biznes-rejaning mazmuni. Korxona faoliyatini m uvaffaqiyatli
olib borishda biznes-reja m u h im rol o'ynaydi. B iznes-rejaning tuzilishi va m azm uni q a t’iyan chegaralanm agan. Fikrim izcha, etti b o ‘lim dan iborat biznes-reja eng m aqbulidir (5.1.1 -rasm ). U shbu biznes-rejani batafsil ko‘rib chiqam iz: Tadbirkorlik faoliyatining biznes rejasi 5. 1.1-rasm. Tadbirkorlik faoliyatining biznes-rejasi. Birinchi bo‘Iim. B iznes-rejada «T adbirkorlik faoliyatining maqsadi va vazifalari» m arkaziy o ‘rinni egallaydi. T ad b irk o rlik b iz n e sin in g asosiy m aqsadi fo yda o lish d ir. Rejalashtirilayotgan bitim ni am alga oshirish oldidan katta m ablag1 sarflash va shu m ablag1 qanch a foyda keltirishini hisoblab chiqish lozim. Bunda va um um an, biznes-reja tuzishda vaqt om ilini doim o hisobga olish kerak. B oshqacha qilib aytganda, keladigan foyda vaqtga qarab qanday taqsim lanadi va inflyasiyaga nisbatan u nin g sam aradorligi qan d ay b o ‘lishligini hisoblab chiqish lozim. Biznes-loyihani amalga oshirishdan aw al shuni e ’tiborga olish kerakki, olinadigan foyda om onat bankka qo'yilgan shu miqdordagi m ablag4 keltiradigan foizdan k o 'p bo'lishini ta ’m inlashi lozim. B iznes-reja tu zu vch ilarnin g diqqat m arkazid a, m arkaziy, ustuvor masaladan tashqari, boshqa maqsad va vazifalar ham turishi kerak. M asalan , ijtim oiy m aq sad lar, tad b irk o rlik m a q o m in i ko'tarish, maxsus m aqsad va vazifalar, hom iylik tadbirlari va boshqalar. Ikkinchi bo‘lim. «B iznes-rejaning um um iy xulosasi, asosiy p aram etr va ko'rsatkichlari» um um lashtiruvchi xususiyatga ega bo'lib, biznes-reja asosiy g 'o ya va m azm unining qisqacha k o 'ri- nishidir. U rejani ishlab chiqish jarayonida yaratilib, aniqlanadi va biznes-rejani tuzgandan keyin yakunlanadi. U m um lashtiruvchi b o 'lim d a quyidagilar taqdim etiladi: bosh m aqsadning loyihasi (bitim ); ishlab chiqariladigan m ahsulot, tuzilayotgan reja yakunining qisqacha tavsifi va u larning o 'zaro farqi; qo'yilgan maqsadlarga erishish yo'l va usullari; loyihani amalga o sh irish m u ddatlari; uni am alga oshirish bilan b o g 'liq sarf- xarajatlar; kutilayotgan sam ara va natija; olingan foydani qo'llash sohasi. U m um lashgan natija ko'rsatkichlari: um um iy yakunlovchi k o 'rsatk ich lar (ishlab chiqarish hajm lari, m ahsulotning sotilishi, xizm atlarning ko'rsatilishi; sotishdan tushgan m ablag'; shaxsiy va zayom sifatida olingan vositalar (sam aradorlik); maxsus k o 'rsat kichlar (sotilayotgan tovar va ko'ibatilayotgan x izm atlar sifati, ularning o'zig a xos xususiyati, iste’m olchilarnint talabi va didini qoniqtirishi; qilingan xarajatlarning qoplanishi; tavakkalning past darajaliligi; rejalashtirilayotgan natijani olish kafolati). Uchinchi bo‘lim. «Tadbirkorning iste’molchiga taqdim qilayot- gan m ahsulot, tovar va xizm atlarning tavsifi» deb n o m lan ib , unda quyidagilar taqdim etiladi: tadbirkor ishlab chiqargan m ahsulot ko'rsatkichlari yoki uning tavsifi: ta ’rifi, modeli, su r’ati va boshqa lar; ish b ilarm o n ishlab ch iq arg an tovar iste’m o lch ilari va u qoniqtirm o qchi bo'lgan iste’m ollar (xaridorning tovarni sotib olishga qodirligi haqida bashorat; tovar sotib oluvchi h u d u d , aholi guruhi, tashkilotlar haqida m a ’lum ot; tovarlarni m a ’lum vaqt doirasida iste’mol qilishi haqida m a’lum ot, tovaiga nisbatan talabga ta ’sir etuvchi om illar); ishlab chiqarilgan tovarning sotish narxini bashorat qilish. To‘rtinchi bo‘lim. «Bozor k o n ’yunkturasi, talab va sotuv haj- m ining tahlili» b o ‘lim ida talabni o 'rg an ish va narxlarni bashorat qilishning davom i bo'lib, bu b o 'lim d a ishlab chiqarishning hajmi va tovarning sotilishi vaqt m obaynida belgilab beriladi. Biznes-rejani tayyorlash jarayonida bozorning tadqiqoti, tahlili va baholanishi bir tom ondan, o ld indan taxm in qilishga asoslansa, ikkinchi to m o n d an , bo'lajak xaridor yoki savdo tashkiloti bilan bo'lgan dastlabki bitimga tayanadi. Loyihalam ing o'lcham i va m uddatiga qarab, turli xil sharoitlar yuzaga keladi. Kichik va qisqa muddatli loyihalar amalga oshirilganda m ahsulot iste’m olchilari doirasini aniqlash m um kin. B u esa, o 'z navbatida, sotuv hajm i haqida xulosa chiqarish im konini beradi. Bozorga tahliliy baho berish bilan birga, biznes-reja bozorni m arketing va boshqa faoliyat turlari bilan jadallashtirish yo'Uarini ham belgilab berishi lozim. U shbu b o 'lim n i ishlab chiqishda boshqa ishbilarm onlar m av judligi, raqobatchilar, ularning imkoniyati va qobiliyati, shuningdek narx siy osatin i bilish lozim . B u ndan tash q ari, b izn es-rejag a raqobatni hisobga olgan holda tovarning sotilish hajmi kiritiladi. Beshinchi bo'lim. «Harakat dasturi va tashkiliy chora-tadbirlar» bo'lib, bu bo'lim ning m azm uni aksariyat hollarda tadbirkorlik turiga (ishlab chiqarish, tijorat, m oliya) bog'liq. Ishbilarm onlik harakat dasturi quyidagilarni o 'z ichiga oladi: a) m arketing harakatlari (reklam a, sotish bozorini aniqlash, iste’m o lch ilar b ilan aloqa bog'lash, ularning talabini hisobga olish); b) m ahsulotni ishlab chiqarish; v) tovarlarni sotib olish, saqlash, tashish, sotish (aso- san, tijorat tadbirkorligiga oid); g) tovarni sotish jaray o n i va sot- gandan keyin xaridoiga xizm at ko'rsatish. Tashkiliy tadbirlar dasturiy harakatlarning uzviy qism i b o 'lib , biznes-reja bajarilishining boshqaruv uslubi; loyiha boshqaruvining tashkiliy tuzilm alarini; ijro etuvchi harakatlarni m uvofiqlashtirish uslubini qam rab oladi. M eh n at haqining maxsus shaklini o'm atish , rag'batlantirish, kadrlam i tanlab olish, ularni tayyorlash, hisob, nazorat ishlari tashkiliy tadbirlarga kiradi. Download 4.65 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling