Z. M. Yakubov cholg`u ijrochiligi

VIBRATSIYA 
Kamonli cholg‗ularda tovush sadolanishini go‗zal, yoqimli, 
ta‘sirchan bo‗lishiga xizmat qiladigan asosiy ko‗nikmalardan biri 
vibratsiyadir. G‗ijjak ijrochiligida ham vibratsiya asarning badiiyligini, 
kuychanligini, his-hayajonini ochib berishda muhim ahamiyat kasb 
etadi. Vibratsiya u yoki bu barmoq tor ustida biron bir pardani olgan 
xolda, uning ohanggini galma-gal biroz ko‗tarib yo pasaytirib o‗z joyida 
tebratishi natijasida amalga oshiriladi. Aytaylik lya torida birinchi 
oktava si notasini olib, masalan birinchi barmoq bilan asta-sekin g‗ijjak 
dastasini vertikal holati bo‗yicha tor ustida asosiy xarrak va yuqori 
xarrak tomonlari bo‗ylab barmoqni tebratib mashq qilishni boshlaymiz. 
O‗rganish sekin, shoshmasdan, vazmin harakatda bo‗lishi kerak. 
Mashqlarni sadolanayotgan ohanglarni eshitib, nazorat qilgan holda asta, 
muloyimlik bilan davom ettiramiz. Avval boshlang‗ich pozitsiyalarda, 
so‗ng III-, IV- va yuqori pozitsiyalarda navbatma-navbat o‗rganiladi. 
Chap qo‗l barmoqlarining har biri vibratsiya harakatini bajaradi. Bu 
borada 
yuqorida 
aytilganidek 
shoshmasdan, 
vaqtidan 
oldin 
tezlashtirmasdan o‗rganish tavsiya etiladi. Aks holda yoqimsiz, titroqi 
ovozda tebratish hosil bo‗lib, salbiy oqibatlarini ko‗rsatishi mumkin. 
Mashqlar davomida barmoqlar ko‗nikma hosil qilganidan keyin, 
vibratsiya harakatining tezligi ortadi. Asarlar ijrosida vibratsiya kuyning 
sur‘ati, hayajoni, xarakteriga qarab qo‗llanadi. Vibratsiya ayniqsa 
kuychan, kantilena xarakteridagi asarlarda muhim o‗rin tutadi. Faraz 
qiling, biror-bir alla, so‗z siz qo‗shiq yoki asarning kuychan qismi 
ijrosida vibratsiya ko‗nikmasi qo‗llanmasa, u holda kuy beta‘sir, 
yoqimsiz, va jonsiz xarakterda sadolanadi. Bu albatta hech qaysi 
tinglovchiga yoqmaydi. Shuning uchun vibratsiya kuyning qoni va joni 
hisoblanadi. Kuyni yoqimli sadolantirib, eshituvchiga ma‘qul bo‗lishida 
vibratsiyaning muhim o‗rnini doimo yodda tutish lozim.