vosita bo‘la oladi. Umuman, intellektual rivojlanish va ta’lim jarayoni
o ‘rtasidagi munosabat, ulaming o ‘zaro ta’siri muammosi jahon
psixologiyasi uchun yangi muammo emas. 0 ‘z davrida L.S.Vigotskiy
“formal fan” degan tushunchaga e ’tibor qaratgan edi. Formal fanlar
jumlasiga nafaqat bilim hosil qiladigan, shu bilan birga bolalaming
aqliy qobiliyatlarini rivojlantimvchi fanlar — matematika, lotin tili
va grek tillari kiritilgan.
XX asrning 60-yillarida psixologiya va pedagogikada
“rivojlantimvchi ta’lim” tushunchasi paydo bo‘ldi. Rivojlantimvchi
ta’limda asosiy e’tibor o ‘quvchi tafakkurini rivojlantirishga, uni
fikrlashga o ‘rgatishga qaratiladi. Rivojlantimvchi ta’lim umumiydan
xususiyga differentsial tamoyilga rioya etgan holda olib boriladigan
ta’lim. Bunday ta’limda talaba o‘quv materialini o ‘rganar ekan,
ijtimoiy voqelikdagi qarama-qarshi hodisalami o ‘zaro solishtiradi,
u yoki bu ijtimoiy hodisaning tuzilishini aniqlaydi, bu esa unga
materialni yaxshiroq o‘zlashtirishga, egallangan bilimlami o ‘z amaliy
faoliyatiga olib o‘tishga yordam beradi.
Rivojlantimvchi ta’lim sohasida ras psixologlari P.Ya.Galperin,
D.B.Elkonin, V.V.Davidov va ulaming izdoshlari keng miqyosli
tadqiqotlar o ‘tkazganlar. Ayniqsa, P.Ya.Galperin tomonidan ishlab
chiqilgan “aqliy xarakatlarning bosqichma-bosqich shakllanishi”
nazariyasi doirasida o‘tkazilgan tadqiqotlar rivojlantiruvchi taiim
muammolarini o ‘rganishda katta ahamiyatga ega boidi.
P.Ya.Galperin boshchiligida o‘tkazilgan qator tadqiqotlarda
kattalarda ijodiy tafakkur shakllanish qonunlari o’rganildi. Tajribalarda
sinaluvchilarga topqirlikka moijallangan masalalar berilib, ulardan
masalani echish qoidasi-printsipini mustaqil topish talab qilingan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
