Zamonaviy psixologiyada sifat va miqdor tadqiqot metodlari

yo’li.

• 1. Metodologiya tadqiqot faoliyatining asosi sifatida: metodologiyaning darajalari va funksiyalari

• Tor ma’noda metod – mos yo’llar va tartib, tadbirlarni qo’llash orqali tadqiqotlarni tashkil qilish yo’nalishidan iborat.
• Aynan tor ma’nodagi metod tushunchasi psixologiyda ko’proq qo’llaniladi.
• Psixologiyada metodlar quyidagicha tavsiflanadi.
• Psixologik tadqiqotlarda qo’llaniladigan bilish usullari:
• metodika darajasi;
• metodik harakat darajasi;
• metod darajasi;
• tadqiqotni tashkil qilish darajasi;
• metodologik yondoshuv darajasi.
• Psixologiyada “metod” atamasi nafaqat 3-darajaga nisbatan (xususan tadqiqot metodlari: kuzatish, eksperiment, suhbat va boshqa), balki bosha darajalarga nisbatan ham ko’p qo’llaniladi.

• 1. Metodologiya tadqiqot faoliyatining asosi sifatida: metodologiyaning darajalari va funksiyalari

• Masalan,
• psixodiagnostikada loyihalash metodi,
• psixofizikada esa o’rtacha xatoliklar metodi (2-daraja),
• psixosemantikada semantik differensial (1-daraja),
• psixogenetikada – psixogenetik metod va uning turlaridan biri egizaklar metodi (4-daraja) visolsifatida keltirish mumkin.
• Ko’rinib turibdiki, “metod” atamasi:
• metodikani ham,
• metodik usulni ham,
• xususan metodni ham,
• tadqiqotlarni tashkil qilishni ham,
• hattoki metodologik yondoshuvni ham o’z ichiga oladi.
• Shuning uchun ham psixologik tadqiqotlarda foydalaniladigan bilishning u yoki bu usuliga nisbatan “metod” so’zini qo’llaganda, ko’pincha qo’shimcha refleksiya zarur bo’ladi.

• 1. Metodologiya tadqiqot faoliyatining asosi sifatida: metodologiyaning darajalari va funksiyalari

• “Metod” tushunchasining bunchalik darajadagi turlicha qo’llanilishi, psixologik tadqiqotlar metodlarini tizimlashtirishni murakkablashtiradi hamda
• “sifat metodlari”
• va
• “miqdorli metodlar”
• so’z birikmalarini qo’llashda noaniqliklarni keltirib chqaradi.
• Yuqorida keltirilgan 5-ta darajali sxemada sifat va miqdorli metodlar taxminan 2-chi va 3-chi darajalar orasida, ya’ni - metodik harakat darajasi va asli tadqiqot metodi orasida joylashadi, bu esa taqdim etilgan sxemaga yana bitta - qayd etish va ma’lumotlarni tahlil qilishning umumiy usullari darajasini kiritishni taqazo qiladi:

•