Zamonaviy texnika va texnologiyalar, avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonlari bu ma’lum bir tizimga solingan elektrotexnik va elektron qurilmalarning majmuasidir

Transformatorlarning ish rejimlari.
Transformatorlardan foydalanish jarayonida asosan uch xil ko’rinishga ega bo’lgan ish rejimlari kuzatiladi.
1. Salt ishlash rejimi. Transformatorning birlamchi chulg’amiga naminal kuchlanish berilib, ikkilamchi chulg’am yuklamasiz bo’lgan rejim uning salt ishlash rejimi deyiladi.
2. Qisqa tutashuv rejimi. Nominal yuklama bilan ishlayotgan transformatorning ikkilamchi chulg’ami tasodifan qiska tutashib qolsa, unda bu rejim qisqa tutashuv rejimi deyiladi. Unday xolatda chulg’amdan no minalga nisbatan 10-20 marta katta tok o’tishi mumkin.

10.3-rasm. Transformatorning prinsipial sxemasi va vektor diogrammasi.

Bunda releli ximoyalagichlar ishga tushib, uni bir onda elektr tarmogida ajratadi, aks xolda transformator da katta nosozliklar yuzaga kelishi mumkin.

3.YUklamali ish rejimi. Bu rejimda transformatorga uning xarakterlovchi kattaliklaridagi yuklamalar ulanib, u nominal xolatda ishlaydi. Qisqa tutushuvdagi transformator parametrlarini aniqlash uchun qisqa tutashuv tajribasidan foydalaniladi.
I₁ X_kI_1N
I₁R_k
_k
Transformatorning qisqa tutashuv ish rejimi va vektor diogrammasi.
Agar salt ishlash rejimidagi transformatorning ikkilamchi chulg’amiga Z_n yuklama ulansa, yuklama toki I₂ xosil bo’ladi. Bunda birlamchi chulg’am zanjiridagi kuchlanishlar tushuvi kichik bo’lganligi sababli xisobga olinmasa xam bo’ladi. Bu ish rejim yuklamali ish rejimi xisoblanadi. Ikkilamchi parametrlari birlamchiga keltirilgan transformatorni unga ekvivalent bo’lgan elektr sxemasi bilan almashtirish mumkin. Demak, keltirilgan transformatorga ekvivalent bo’lgan elektr sxemasi transformatorning ekvivalent sxemasi deyiladi. Ekvivalent sxema asosida unda-gi elektromagnit jarayonlarni taxlil kilish xamda transformator ulangan elektr tarmog’ini xisoblash ancha engillashadi.

R₁ X₁ R X

I₁ I

U₁ I₀ U
Z_1,2 Z