Zaxiriddin muxammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti
Download 0.76 Mb. Pdf ko'rish
|
ingliz tilida shaklan faqat birlikda turuvchi otlar va ularning ozbek tilidagi muqobillari qiyosiy tahlili hamda linguodidaktika muammolari
|
19
yondoshuvlar Malakaviy ishimizning mazkur bobida biz tilshunos olimlarning ingliz tilidagi shaklan birlikda turuvchi itlarga bo’lgan fikr-muloxazalari haqida yozib o’tishdan oldin, ingliz tilidagi otlarning son kategoriyasi haqida olimlarning turli fikrlarini berib o’tmoqchimiz. S.Haimovich va B.Rogovskayalar otning son kategoriyasi haqida shunday ma’lumot beradilar, ingliz tilidagi otlarning son kategoriyasi – oppozemalar sistemasi bo’lib (masalan: girl — girls, foot — feet, va hokazo), u ot bitta obyektni yoki birdan ortiq obyektni ko’rsatayotganligini, ya’ni boshqa so’z bilan aytganda, uning Grammatik ma’nosi birlikdagi obyektni yoki bittadan ortiq obyekti ifodalaydi. Vositali holatda bo’lsada, bu kategoriyaning material borliq bilan bog’liqligi aniq ko’rinib turadi. Uning ma’nosi materiallar olamida individual obyektlarning va obyektlar guruhlarining mavjudligini aks ettiradi. O’z soniga ega bo’lgan barcha oppozemalar mazmuniga ko’ra o’xshashdir, ya’ni ularning ikkita ma’nosi bor bo’lib, 'singular' va 'plural', shu kategoriyaning umumiy ma’nosi bilan ya’ni son kategoryasi bilan bog’lanib turadi. Lekin oppozemalarning sonini turli shakllari mavjud, biroq bu holat o’zbek tilida kuzatilmaydi. Ingliz tilidagi ot leksemasi bor yo’g’i ikki son oppozemasiga egadir (boy — boys, boy's — boys'). Ko’p leksemalarning faqatgina bitta oppozemasi bo’ladi (table — tables) va ko’plari esa umuman oppozemaga ega emas (ink, news). Mana bu boy — boys degan leksemada birlik (singularity) nol morfemasi bilan ifodalangan, ko’pligi (plurality) esa pozitiv morfema /-z/ bilan ifodalangan bo’lib uning o’qlishi -s. Boshqacha qilib aytganda, oppozemaning birlik (singular) ma’nosidagi a’zosi belgilanmagan va uning ko’plik (plural) ma’nosidagi a’zosi esa belgilangan. Mana bu boy's — boys' oppozemalarida har ikkala a’zoning pozitiv morfemasi mavjud - 's,-s', lekin bu morfemalarni faqatgina ular yozilganda ajratib olish mumkin. Og’zaki nutq tilida esa ular shaklan bir xil sanaladi, ular bir xil talaffuz qilinadi. Ularni faqat ular bilan birga ishlatilayotgan so’zlardan ajratib olsa bo’ladi (boy's head, boys' heads). [8,54]
20
Chet tillaridan kirib kelgan ba’zi so’zlarda esa son oppozemasining har ikkala a’zosining o’z belgisi bor: symposium – symposia, genus – genera, phenomenon – Download 0.76 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|