Zaxiriddin muxammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti

(father`s). 

[9.3] 

        O`zbek  tilida  otning  morfologik  xususiyatlari  esa  quyidagilardan  iborat:  ot 

kelishik, egalik, kesimlik, son, kichraytirish-erkalash, qarashlilik, chegara shaklida 

bo`ladi: 

-kitobni, 

kitobim, 

kitoblar, 

kitobcha, 

kitobniki, 

uygacha.                                 

[22.169] 

 Otning sintaktik xususiyatlari. 

          Ingliz tilida otning gapdagi asosiy sintaktik vazifalari shundan iboratki, u ega 

(the  subject)  va  to`ldiruvchi  (the  object)  bo`lib  keladi.  Shuningdek  u  aniqlovchi       

(attribute) va ot kesim  (kesimlik) sifatida ham qo`llanishi mumkin. 

Masalan:  

         -A single invigilator sat in his gown and hood on a raised flatform to keep an 

eye for flagrant cheating. (Invigilator - subject) 

[2.7] 

       -  He  showed  his  displeasure  at  our  presence  by  stalking  out  of  the  room.         

(displeasure – object ).

[2,100]

 

     - We have sent the buyers a letter.(the buyers-object) 

[10,3]

 

    - I will speak to the manager (to themanager- object) 

[10, 3]

   

  -This is the manager`s room.(the manager`s- attribute ) 

[10,3]

 

      -He  has  been)  an  anaesthetist  at  St.Bartholomew`s  Hospital  (anaesthetist  – 

predicative) 

[2,6]

 

              O`zbek tilida otning sintaktik xususiyatlari. 

           Ot  so`z  birikmasida  ergash  so`z  (kitobni  o`qimoq),  bosh  so`z  (qiziq  kitob) 

bo`lib keladi. U barcha   mustaqil so`z turkumlari, hatto taqlid, otlashgan undov va  

modal bilan  ham sintaktik aloqaga kirisha oladi. 

           Ot gapda quyidagi vazifalarda kela oladi: 

---

10 

 

a)  Ega:  

-Shafyor bola tashqariga chiqib yangigina tandirdan uzilgan issiq nonni u kaftidan 

bu kaftiga puflab tashlab kirib keldi. 

[19, 48]

 

    -Azizxon ko`pdan qidirib yurgan kishisini topib olgandek, yuz- ko`zlari yashnab  

ketdi.

 [19, 48]

     

- Katta Farg`ona kanali Panamadan uch yarim baravar, Suvayshdan ikki baravar 

katta . 

[19, 194]

 

b)  To`ldiruvchi: 

   -Shofyor motorga gaz berib mashinani yana ildamlatdi. 

[19,99] 

   -Boqiboyeva katta ordenlarga o`rgangan, buni pisand qilarmikin 

[19,144] 

  -Azizxon akamlarga Usmon ota ot mindiradilar

. [19,148] 

c)  Aniqlovchi: 

  - Salimning ukasi keldi. 

  - Asfalt yo`l ta`mirland 

  - General Rahimov so`zladi 

[22,170]

 

d)  Hol: 

 -Ketmontepada bir kampir Noringa tushib ketgan ekan 

[19,126] 

 -Ko`chada bazm tugab, kuyovni o`ragan yigitlar asta-sekin hovliga kira boshladilar 

[19,20] 

     e) Kesim: 

-Dadam - o`qituvchi. 

[26,47]

 

f)  Undalma:  

-Kuyla, dilkash dutorim. 

[22,170]

 

-Kimsan, singlingga qulupnay terib ber,o`g`lim… 

[26,54] 

           Ingliz  tilida  otlarning  rodi  so`z  shakli    orqali  emas, balki ularning  ma`nosi 

orqali ifodalanadi. Jonli predmetni anglatgan otlar mujskoy va jenskiy rodda bo`lishi 

mumkin: 

- a man (erkak kishi )                      -  husband (er)