Zaxm: etiologiyasi, yuqish yo'llari, klassifikatsiyasi, umumiy kechishi. Birlamchi zaxm

Zaxm: etiologiyasi, yuqish yo'llari, klassifikatsiyasi, umumiy kechishi. Birlamchi zaxm.

Tasnifi

• Z a x m asosan, jinsiy yo‘l orqali yuquvchi, surunkali, sistemali kasallik bo‘lib, teri yoki shilliq pardalar orqali rangsiz, oqish treponemalarning (Treponema pallidum) organizmga kirishi natijasida vujudga keladi. Kasallikning birinchi va ikkinchi davrida funksional yalligianish kechsa, uchinchi davrida struktur jarohatlanish vujudga keladi.

Etiologiyasi

• Zaxm qo‘zg‘atuvchisi - Treponema pallidum 1905-yil F Shaudin va Ye.Goffmanlar tomonidan ochilgan fakultativ anaerob bo1 lib, mikroskop ostida spiral ko‘rinishli, 8-12 ta bir tekis burmalari bor va xilma-xil ilgarilama, mayatniksimon, toMqinsimon, bukiluvchi va rotator (aylanma) harakatlarga ega. Rangsiz treponemalar ko‘ndalang boiinish yokli bilan har 30-33 soatda ko4payadi va bo‘lingan treponemalarning o 4sishi 20- 30 daqiqadan 2 soatgacha davom etadi. Rangsiz treponemalar tashqi muhit sharoitiga ta’sirchandir (antibiotik va kimyoviy moddalar ta’sirida quritilsa. yuqori haroratda tez oiadi, quyi haroratda esa uzoq saqlanadi) va omon qolish uchun sist shakli yoki L shakliga aylanishi mumkin.

Etiologiyasi

• Oqish treponema fakultativ anaerob bo'lgani sababli limfaning tipik parazitlari qatori limfa tomirlari, to'qim alar orasidagi tirqishlar va hujayralar ichida yashaydi. Z axm ning yuqqan vaqtidan boshlab, birlamchi va ikkilamchi davrlarida bemor organizmida antitanachalar vujudga keladi (gumoral immunitet), uchlamchi davrida esa infeksion granulema (hujayra immuniteti) kuzatiladi, antitanachalar kam bo'ladi.

Epidemiologiyasi.

• Zaxm kasalligi bilan faqat insonlar kasallanadilar. Kasallik teri yoki shilliq pardalar orqali, sog'lom kishining bemor bilan jinsiy aloqa qilishi tufayli yuqadi. Kamdan-kam hollarda bemor bilan yaqin maishiy aloqada bo'lish (o'pishish, bemor shaxsiy gigiyena anjomlaridan foydalanish: tish tozalagich, sochiq, mochalka, ichki kiyim, to'shak jildlariga tushgan ajratmalar qurib ulgurmay ulardan sog' kishilarning foydalanishi) oqibatida yuqishi mumkin.