‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi p. S. S u L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni

Atmosfera havosining chiqindilar bilan ifloslanishi X X asrdan 
e ’tiboran tez su r’atlar bilan b organ ligi q ayd etilgan. K atta 
shaharlarda atm osfera havosi tarkibidagi ch an gm iq d orin in gh ar 
xil b o lish i shaharlarozodaligiga, ko'kalam zorlashtirilganligiga, 
sanoat korxonalarining katta-kichikligiga ham da ularni shahar 
hududida jo y la sh g a n lig ig a b o g ‘liq. H a v o n in g ch an gli yok i 
tumanli bo'lishi va ularning quyosh radiatsiyasiga ta ’siri shahar 
muhitini o'zgartirib yuboradi, havo harakatini sekinlashtiradi, 
uning nisbiy nam ligini kam aytirishi ham m um kin. Shaharni 
quyuq turnan bosishi ham xavflidir, chunki tum an tom chilari 
tarkibidagi zaharli moddalar inson organizm iga kirgach, salbiy 
ta ’sir ko'rsatadi. Jumladan, nafas yoM larining shilliq qavatlarini 
yallig'lantirib, turli kasalliklarni keltirib chiqaradi. Shunday 
tum anli kunlarda bemorlarning a h v o li keskin yom onlashadi. 
M asalan, surunkali bronxit, em fizem a, tu m ov kasalliklariga 
d u ch o r b o 'lg a n bem orlar o 'z la r in i y o m o n h is q ila d ila r . 
Atm osfera havosidagi chang zarrachalari inson organizim iga 
noxush t a ’sir qiladi. C hanglarning a so ra ti ular tarkibidagi 
kim yoviy m oddalarning b io lo g ik fa o llig ig a , tab iatiga, fizik 
jihatiga b og'liq bo'ladi. M asalan, h av o d a g i chang tarkibida 
qo'rg'osh in , m argimush, m arganets, k ad m iy. ftor aerozollari 
o r g a n izm g a tu sh ib , surunkali k a s a llik la r n i p a y d o q ila d i. 
Jum ladan, k am q on lik , fly u o ro z, p o lia r tr it, p olin evrit kabi 
kasalliklai'kelib chiqadi. Ayniqsa, radioaktivlik xususiyatiga ega 
bo'lgan changlar o ‘ta xavfliligi bilan ajralib turadi. R adioaktiv