Ózbekistan respublikasí joqari bilimlendiriw, PÁn hám innovaciyalar ministrligi samarqand mámleketlik veterinariya medicinasi, sharwashiliq hám biotexnologiyalar universiteti nókis filiali veterinariya hám zooinjeneriya fakulteti

Paldıń ximiyalıq quramı
Pal quramı júdá quramalı bolıp, ol jaǵdayda 42 danege shekem qant xillari bar ekenligi anıqlangan. Hámme palda hám glyukoza hám fruktoza hámde odan tısqarı sahároza, mal'toza, mal'tuloza, turanoza, izomal'toza, erloza, melazitoza, melibiazalar hám ayırım qıylı pallarda basqa qıylı uglevodlar ushıraydı. Fruktoza CftH|206, glyukoza S6 N1206 mal'toza hámde basqa uglevodlarni paldıń ximiyalıq ózgesheligi boyınsha pal quramındaǵı turaqlı qant statyası esaplanadı. Glyukoza hám fruktoza pal quramında orta esapta 19% ni payda qılıp, olar suwda tez eriwsheńligi menen basqa qantlardan parıqlanadı. Egerde pal quramındaǵı suwdı esapqa almasa, ol halda palda qant elementlerı 95% ni quraydı. Glyukoza hám fruktoza qantlari monosaxridlar, yaǵnıy baslanǵısh qantlar toparına kirip, ximiyalıq ózgesheligi boyınsha eń oddiy qumsheker bolıp, adamlar denesinde júdá jeńil jıljıtıladı, hámde denede kislorod menen reakciyaǵa aralasıp bóleklenishi nátiyjesinde karbonat angidrid gazı hám suw júzege keledi.
Glyukoza (S6 N|206 ) pal quramında 31-38% ni payda etedi. Glyukoza basqa qantlarga salıstırǵanda tez qata baslaydi, fruktoza (S6 N1206 ) bolsa pal quramında 38^43% ni payda etedi. Fruktoza glyukozaǵa salıstırǵanda júdá aste qatadı hám ózine namni tartadı.
Pal quramında glyukoza hám fruktozadan tısqarı 2% ge shekem sahároza S|2 N22 Oi, kamish, qantlavlagi qanti boladı. Bul qant disaháridlar S|2 N22 Op, yaǵnıy ekilemshi qantlar toparına kiredi.
Pal quramına taǵı quramalı uglevodlardekstrin kirip, bul kraxmalniń ele tolıq bóleklenmegen jaǵdayı esaplanadı. Dekstrin suwda erip, pal qatıwıga tuskinlik etedi jáne onı quramında 1^4% ten ayırım hallarda 12% dús keliwi múmkin. Quramında anásilli statyası bar belok elementler palda onsha kóp bolmay 0, 1% ten tap 1, 5% ge shekem, yaǵnıy orta esapta 0, 4-0, 6% ni payda Etedi. Olardıń hámmesi suwda eriytuǵın bolıp, ishekte jeńil jıljıtıladı. Beloklar eki qıylı qarınishda ushıraydı, birinshisi sherbet hám gúlshańdan palǵa túsedi hám ósimlik belokiga kiredi, ekinshisi hárrelerdiń aldınǵı ishek bezini suyıqlıǵı bolıp, sharba, tirik organizm beloki esaplanadı.
Palda taǵı belok bolmaǵan anásillili elementlerdan quramı boyınsha hár qıylıı bolǵan kislotalar 0, 43% ge shekem ushıraydı. Hasasan organıqalıq kislotalardan glyukon, glyutamin hám asparagin kislotaları ushıraydı. Bunnan tısqarı, palda taǵı sút, vino, shavel, alma, limon, uksus, qumırsqa hámde basqa kislotalar hám ushıraydı. Palda organıqalıq bolmaǵan kislotalardan fosfor hám tuzli kislotalar ushırasıp turadı.
Palda mineral elementlerdan hár túri 0, 27% ge shekem (qurǵaq tawıq hám bódeneden basqa quslardıń mákiyeni esabinde) ushıraydı. Palda hámmesi bolıp 37 danegecha ximiyalıq element anıqlangan. Olardan tiykarǵısı kaliy, natriy, kal'tsiy, magniy, temir, fosforlar bolıp tabıladı. 1 g palda 9, 7 mkg temir, 4, 2 mkg marganets, 0, 8 mkg mne, 0, 15 mkg kobol't sıyaqlı tiykarǵı mikroelementler ushıraydı. Pal qaysı bir tur ósimlikler gúllerinen toplanǵanligiga qarap bul mikro-element elementler hám hár qıylıı bolıwı múmkin. Eń kizigi sonda, paldı mineral quramı tap adam koni quramıdagi mineral elementlerǵa uqsas bular eken.