Ózbekistan respublikasi joqari hám orta arnawli blimlendiriw ministirligi

Atlıqtıń sepleniwi
Atlıq sózler aytılajaq oy-pikirdiń mánisine qaray gáp ishinde basqa sózler menen grammatikalıq baylanısqa túsip, sáykes jalǵawlardı qabıl etedi. Bunı atlıqtıń sepleniwi deymiz. Atlıqlardıń seplik jalǵawları menen ózgeriwi sepleniwi delinedi.
III BAP. Atlıqtıń affiksaciya usılı arqalı jasalıwı

1. 
   Atlıq jasawshı qosımtalar.
   

Bul usıl arqalı dórendi atlıqlar jasaladı. Atlıq jasawshı qosımtalar atlıq, kelbetlik, sanlıq hám feyil sózlerden sóz jasaw ózgesheligine qaray ekige bólinedi: 1) atawısh sózlerden atlıq jasawshı qosımtalar. 2) feyil sózlerden atlıq jasawshı qosımtalar.

1. 
   Atawısh sózlerden atlıq jasawshı qosımtalar:-shı/-shi, -lıq/-lik, -shılıq/-shilik, -qar/-ker/-ger, -nama, -kesh, -xor, -dar, -ıldı, -ildi. Mısalı: etikshi, balıqshılıq, jılqıman, etikshilik, miratnama, jıltıldı, gúrildi.
   
2. 
   Feyil sózlerden atlıq jasawshı qosımtalar: -ma/-me, -pa/-pe, -ba/-be, -aq/-ek, -k, -ıq/-ik, -ǵı/-gi, -qı/-ki, -ǵısh/-gish, -ın/-in, -n, -ım/-im, -i, -ıs/-is, -s, -sh/-ish. Mısalı: súzbe, qırǵısh, oraq, jawın, kórinis.t.b.
   

Atlıq jasawshı qosımtalardan -shı/-shi, -lıq/-lik, -shılıq/-shilikónimli, al -ker/-ger, -kesh, -paz, -xor,
-man, -das, -ment túrleri ónimsiz qollanıladı.
¹Atlıq jasawshı qosımtalar tómendegi mánilerdi bildiriwshi atlıqlardı jasaydı: 1) adam mánisindegi atlıqlardı jasawshı qosımtalar 2) anıq (konkret) atlıqlardı jasawshı qosımtalar 3) orın hám kásip atların jasawshı qosımtalar.
Adam mánisindegi atlıqlardı jasawshı qosımtalar
-shı/-shi qosımtası kásipke qatnaslı atlıqlardı jasaydı: balıqshı, traktorshı, jazıwshı, suwshı
-paz, -kesh, -ger, -ker, -man/-ban qosımtaları, kóbinese adam mánisindegi kásipke baylanıslı atlıqlardı jasaydı: ilimpaz, aspaz, salıkesh, paxtakesh, zarger, xatker, xızmetker, jılqıman, baǵman, qarazban t.b.
-das qosımtası jaqınlıq, tuwısqanlıq, birgelik mánisindegi atlıqlardı jasaydı: qarındas, qurdas, joldas
Anıq hám abstrakt mánili atlıq jasawshı qosımtalar
-ma/-me, -pa/-pe, -aq, -k, -ıq, -ǵı, -ǵısh, -ın, -maq, -pan t.b. qosımtalar feyil sózlerge jalǵanıp anıq atlıqlardı jasaydı: qatlama, súzbe, oraq, tósek, sızıq, jonǵı, sızǵısh, jawın, quymaq, qaqpan t.b.
-lıq/-lik, -shılıq/-shilik, -ısh, -si, -im qosımtaları atlıq, kelbetlik, feyil sózlerge jalǵanıp, abstrakt mánili atlıq sózlerdi jasaydı: jaslıq, kewilsizlik, molshılıq, kemshilik, juwapkershilik, quwanısh, jeńis, aytıs, bilim.
Orın hám kásip atların jasawshı qosımtalar
-lıq/-lik, -xana, -stan qosımtaları atlıq sózlerge jalǵanıp orın mámisindegi atlıqlardı jasaydı: toǵaylıq, dalańlıq, jiydelik, júzimlik, asxana, Ózbekstan t.b.
-shılıq/-shilik qosımtaları atlıq sózlerge jalǵanıp kásip atların bildiretuǵın dórendi atlıqlardı jasaydı: diyxanshılıq, temirshilik, paxtashılıq, júzimgershilik, qoyshılıq t.b.
Atlıqtıń sóz qosılıw arqalı jasalıwı
¹Bul usıl arqalı qospa atlıqlar (birikken, dizbekli, jup, tákirar, qısqaǵan qospa atlıqlar) jasaladı.

1.