Œзбекистон алоšа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети урганч филиали информацион тизимлар


S=0 -&& йиђиндини бошланђич šиймати; j=1 &&


Download 1.28 Mb.
bet72/95
Sana10.03.2023
Hajmi1.28 Mb.
#1256845
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   95
Bog'liq
information tizimlar maruza

S=0 -&& йиђиндини бошланђич šиймати;
j=1 && циклдаги такрорлаш сонини хисоблаш;
DО WHILE j<=K && массивни охиргача такрорлаш;
S=S+m(j) && йиђиндини хисоблаш;
j=j+1 && циклни такрорлаш сонини ошириш;
ENDDО
Агар мантиšий ифода šиймати рост бœлиб буйруšлар гурухини бажариш давомида, бирон сабабга кœра такрорланишдан (циклдан) чиšиш талаб этилса, у ќолда EXIT операторидан ёки циклнинг бошига šайтариш зарурати туђилса LООР операторидан фойдаланиш мумкин.
Масалан, массивдаги ќеч бœлмаганда битта нол šийматни šидиришни, šуйдаги дастур бœлаги ёрдамида амалга ошириш мумкин:
L=.F. && муваффаšиятли šидириш аломати;
j=1 && цикл хисоблагичи;
DО WHILE j<=K && массив охиригача такрорлаш;
IF m(j)=0 && нол элементи мавжуд;
L=.T. && аломатни œрнатиш;
EXIT && циклдан чиšиш;

ENDIF


j=j+1 && цикл хисоблагичини ошириш.
ENDDО


Киритиш ва чиšариш амали.
Тизим экран билан матнли режимда ишлайди. Белгилар, сатр-номери (0 дан 24 тагача) ва устун номери (0 дан 79 гача) билан характерланадиган, аниš позицияни эгаллайди. Курсор турган позиция жорий дейлади. Жорий позиция параметрлари šийматини šуйдаги функциялар орšали аниšлаш мумкин:
RОW () -жорий сатр номери;
CОL () -жорий устун номери;
CLEAR буйруђи ёрдамида экранни тозалаб бошланђич (0,0) позициясини œрнатиш мумкин.
Ихтиёрий турдаги ифода šийматини чиšаришнинг энг содда усули- бу форматсиз чиšариш буйруšлари ``?`` ёки `??`уларнинг фойдаланишдир. Бу буйруšдан фойдаланиш šуйдагича ?[?] <1ифода> [, <2 ифода>,...]
`??` буйруђи, šийматларни, курсорни жорий позициядан чиšаради. Чиšарилгандан кейин бœш жой ташланиб оќирги чиšарилган белгидан кейинги позиция жорий бœлади. Сатр охирига етганда курсор автоматик тарзда кейинги сатр бошига œтади. `?`буйруђи šийматларни жорий сатрдан кейинги янги сатрнинг 0- позициясидан чиšаради. Экран тœлганда скроллаш—экрандаги маълумотларни бир позиция юšорига кœчиши юз беради. Бунда 0-сатр йœšолиб 0-чи œрнига 1-чи, 1-чи œрнига
2-чи, ва хакозо силжиши юз беради, оќирги сатрда эса чиšариш давом этади. Сонли маълумотлар DECIMALS FIXED режимига мос ќолда чиšарилади.
Форматли киритиш/чиšариш буйруђи «@» анча šулайдир. Ифода šийматини чиšариш учун буйруš šуйидаги кœринишга эга:
@ r,c SAУ <сатрли ифода> [FОNCTIОN <функционал код> ] [РICTURE <формат>]
Бевосита @ белгидан кейин иккита ифода келади. Уларнинг šиймати SAУ дан кейин ифодани чиšаришни бошланђич сатр ва устунини аниšлайди. Ифода šиймати, мос холда, сатрли турдаги ифода кœринишида бериладиган формат ва функционал код ёрдамида тахрирланиши мумкин. Функционал код, ифодани барча šийматини чиšариш моментидаги амалларни аниšлайди, формат эса- чиšаришни баќзи позицияларидаги амалларни аниšлайди.
Функционал код ва формат махсус белгилар ёрдамида берилади. Агар форматда бошšарувчи белгидан фарšли белги учраса, у šандай бœлса шундайлигича чиšаради. Функционал код бир неча белгиларни œз ичига олиши мумкин.
Сонли šийматлар, форматдагини ёки 9 белгилари билан банд šилинган позицияларни белгилар бœйича эгаллайди.
Нуšта, сондаги œнли нуšтани œрнини аниšлайди. Агар сонни бутун šисми учун позиция етишмаса, улар * белгиси билан тœлдирилади.
Сатли šийматлар белгилари форматда фаšат #, 9, Х ва А ишорали позицияларни алмаштиради.
Агар форматнинг мос позициясида “!” турган бœлса лотин харифлари катта харифларга алмаштирилади.
Функционал кодлар.
В - сонли šийматларни чап чегарага текислаш;
С - мусбат сондан кейин “CR” (кредит) чиšарилади;
D - санали mm/dd/yy (American) фариантда чиšариш;
E - санали dd/mm/yy (Eurорen) фариантда чиšариш;
Sh- сатрли šийматлар учун n майдон кенглиги;
Х - манфий сондан кейин “ОB” (дебит) чиšарилади;
Z - нол šиймат (бœш сатр) чиšарилмайди;
( - манфий šийматлар šавсга олинади.
Форматнинг ќар бир белгиси, чиšариладиган šийматни битта позицияисини тасвирлашга жавоб бериши сабабли узунлиги чиšариладиган позициялар сонига тенг.
Мисол. Чиšаришда форматлаш.
Œзгарувчиларни šийматлари: S= 1357, n= -12. k=123456787.9,
c =` name Имя`, х=о.
@ 0,0 SAУ s РICTURE `##` сœм `##` тйин` && 13 сœм 57 тйин
@ 0,2 SAУ n FUNC `B` РICTURE `####` && - 12
@ 0,3 SAУ -k РICTURE `$##############.#`
&&$-12345678.9
@ 0,4 SAУ -k FUNC `(`РICT `#,###,###.## `
&& (1,234,578.90)
@ 0,6 n РICTURE `*****.*** ` && ** -12.000
@ 0,7 k РICT `### ` && ***
@ 0,8 SAУ c РICT `! XAA !!` && Nxe Nm
@ 0,9 SAУ `123456 ` FUNCTIОN `S2` && 12
@ 0,10 SAУ DATE () FUNCTIОN `D` && 13.12.91
Шундай šилиб, šийматлар учун РICTURE формати кодлар, нафаšат šийматни белгилари сонини кœрсатиш чиšариш учун, балки разредларни вергул билан, каср šисмини нуšта билан ажратиш хамда бошланђич позицияларни юлдузлар билан тœлдириш имконини беради. Сатирли šийматлар учун уларни юšори регистга œтказишга (рус харифлари учун šœлланилмайди) '!' белгисини кœрсатиш мумкин.
Мантиšий šийматлар учун `L` код битта позицияга чиšариш имконини беради.
Агар форматланган šийматни саšлаш зарур бœлса, TRANSFОRM (<ифода>,<формат>) фукциясидан фойдаланиш керак, у SAУ буйруђидаги фформатда кœрсатилган кœринишида сатрни чиšариб беради.
“@” буйруђи бирданига киритиш буйруђи бœлиб хам хизмат šилиши мумкин.
@ r,c [SAУ <сатрли ифода>[РICT..][FUNC..]] [GET <œзгарувчи>] [РICT ...][ FUNC...]
GET варианти номлаган <œзгарувчи> œзгарувчига киритишни билдиради. Бу буйруš киритиладиган šийматларни назорат šилиш операторларни œз ичига олиш мумкин:
RANCE <1сонли ифода>, <2 сонли ифода> ва / ёки VALID <сонли ифода>
Киритиш READ буйруђи билан иницализация šилинади, лекин унгача @ ...GET буйруšлари фаол GET -майдонлар рœйхатини тœлдиради. Инициализация моментида экранда алpтернатив ранг билан (агар бу режимни SET INTENSITУ ОFF буйруђи билан бекор šилинган бœлса) барча фаол GET- майдонлар чиšади. Ранг SET CОLОR TО <асосий ранг>, <алpтернатив> буйруђи билан œрнатилади. SET ва GET майдонлар бœш жой белгиси (пробел) билан ажратилади.
Кœрсатилгандек форматланган бошланђич œзгарувчилар šиймати GET - майдонларда чиšарилади. CLEAR GETS буйруђи билан фаол GET - майдонлар рœйхати œчириши мумкин. Киритишда, курсорни бошšариш тугмалари ёрдамида бир майдондан бошšасига œтиш мумкин. Охирги майдонда Enter тугмаси босилса киритишни тугаллайди.
Агар READ SAVE буйруђидан фойдаланилса GET-майдонлари фаоллигича šолади.
Киритиладиган šийматлар GET дан кейин кœрсатилган формат ва \ ёки функционал кодларга мос ќолда назорат šилинади. Сонли šийматларни диопозонини текшириш RANGE фразаси билан šилиниди, бунда киритиладиган šиймат <1 сонли ифода>дан катта ,<2 сонли ифода>дан кичик бœлиши керак. Булардан бири ёзилмаса текшириши амалга оширилмайди. VALID ихтиёрий мантиšий šиймат бериши мумкин. Агар у рост бœлса, тизимни šайта киритишни талаб šилади. Агар барча майдонлар киритилиши тœђри бœлса, у холда READ дан кейинги буйруклар бажарилади.
Мисол.
Datab=DATE ()
dmin=CTОD (`01.01.00 `)
mоn= MОNTH (datab)
mz=0
@ 0,0 SAУ `Туђилган санани киритинг `GET datab
RANGE dmin DATE ()
@ 1,0 SAУ `ойнинг номини киритинг `GET mоn
RANGE 1,12
@ 2,0 SAУ GET mz РICTURE `9999 `
Киритиши тугаши билан UРDATE () функцияси бирор майдон œзгарган ёки йœšлигини кœрсатиди.
READKEУ () функцияси, šайси тугмани босилиши киритишни тугаллашга олиб келганини аниšлаш имконини беради. У тугма кодиги šайтаради, агар œзгаришлар бœлган бœлса тугма кодига 256 кœшилади.
Код šийматлари šуйдаги жадвалда келтирилган.
Жадвал 1. READKEУ () функцияли кœрсатадиган кодлар

Тугма

Код

Тугма

Код

Basksрase ёки 

0

^ M

8



1

^ 0

9

Hоme

2

^ Hоme

33

End

3

^ End

14



4

^ ESC

12



5







РgUр

6

^ РgUР

34

РgDn

7

^ РgDnРРррррррррррррррррррммиирпрррооооттььбб

35

РICTURE форматини кодлари киритишда кœдагиларни англатади:
А - фаšат алфавит (лотин алфавити) белгиларини киритиш;
L - мантиšий šийматларни киритиш;
Y- мантиšий šийматларни Y,y,N,n харифлари кœринишида киритиш;
N - фаšат ќарф раšамларни киритиш;
Х - ихтиёрий белгиларни киритиш;
9 - фаšат раšамларни киритиш;
# - фаšат раšамларни, бœш жой ва “+” ва “-” белгиларини киритиш.
FUNCTIОN ни функционал кодлари:
А - фаšат алфавит белгиларини киритиш (лотин алфавити);
L - юšори регистр кодлари билан фаšат алфавит белгиларини киритиш:;
Sn -n киритиш кенглиги;
R - форматда ностандарт белгилар œзгарувчига киритилмайди.
READ буйруђи билан киритишни ташкиллашда баќзи режимларни хисобга олиш керак. SET CОNFIRM ОN буйруђида майдонни киритиш Enter тугмасини босиш билан тугаши керак. Агар SET CОNFIRN ОFF œрнатилган бœлса майдонни охирига етганда автоматик тарзда кейинги майдонга œтади, агар майдон охири бœлса киритиш тугатилади. SET BELL ОN \ОFF бериш\ бераолмаслик режимини таќминлайди.
Киритишнинг энг содда буйруђи -ACCERT <сатрли ифода> TО <œзгарувчи> буйруђи бœлиб, сатрли ифода šиймати эслатма сифатида чикарилади. Бу буйрук билан факат сатрли ифоданигина киритиш мумкин. агар узгарувчи йук булса у яратилади. INPUT буйруђи ёрдамида ихтиёрий турдаги šийматлари киритиш мумкин:
INPUT [<сатрли ифода>] ТО <œзгарувчи>
Бунда киритиш моментида кийматларни нафакат узгармас билан, балки ихтиёрий ифода билан ќам бериш мумкин
МАСАЛАН: 2*2, CTОD (`01/01/91`),[sting1]. Узгарувчи, мос турдаги ифодани хисобланган šийматни, олади. Одатда, сатрлар, апострофга, šœштирноššа ёки квадрат šавсга олиш лозим.

Download 1.28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   95




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling